Mit "pierwszej ofiary": Austriackie uporanie się z przeszłością nazistowską - próba interpretacji.

The "first victim": Austria's dealing with the NS-past - Attempt at a presentation.

Niniejsza praca magisterska analizuje rozliczanie się Austrii z przeszłością na przykładzie „mitu pierwszej ofiary“, który powstał po II Wojnie Światowej i miał znaczący wpływ na historiografię nowo powstałej Drugiej Republiki. Celem tej pracy jest przedstawienie źródeł i mechanizmów powstawania i rozwoju „mitu pierwszej ofiary“ oraz jego wpływu na politykę, społeczeństwo i kulturę Austrii. W pracy przedstawiono pojęcie mitu i jego funkcje oraz znaczenie i wpływ mitów na życie kulturalne społeczeństwa. Następnie zostały przybliżone koncepcje tożsamości indywidualnej, komunikacyjnej, zbiorowej i narodowej oraz miejsca pamięci jako części pamięci zbiorowej. Następnie przedstawiono tło historyczne Anschlussu i „mitu pierwszej ofiary“ oraz konsekwencje dla późniejszego rozwoju życia społecznego, politycznego i kulturalnego w Austrii. Przedstawiane i poddawane analizie są również najważniejsze dokumenty i oświadczenia z dziedziny polityki, które wniosły znaczący wkład w rozwój i transformację „mitu pierwszej ofiary“. Na koniec zostaje przeanalizowany dramat Thomasa Bernharda pt. „Heldenplatz“ pod kątem „mitu pierwszej ofiary“, który jest literackim rozrachunkiem nieadekwatnego radzenia sobie z austriacką przeszłością.

This Master's thesis examines Austria's reckoning with the past using the example of the „victim-myth“ that emerged after the Second World War and had a significant influence on the historiography of the newly formed Second Republic. The aim of this dissertation is to present the origins and the formation mechanisms and development of the „victim-myth“ and its influence on Austrian politics, society and culture. First, the concept of myth and its functions as well as the meaning and impact of myths on the cultural life of a society are presented. Subsequently, the concepts of individual, communicative, collective and national identity as well as the places of remembrance as part of collective memory are brought closer. Then the historical background of the Anschluss and the victim thesis as well as the consequences for the later development of social, political and cultural life in Austria are presented. The most important documents and statements from the political field are also presented and subjected to an analysis that made a significant contribution to the development and transformation of the victim thesis. Finally, Thomas Bernhard's drama „Heldenplatz“ is analysed from the point of view of the „victim-myth“, which is a literary reckoning with the inadequate coping with the Austrian past.

In der vorliegenden Magisterarbeit wird die Abrechnung Österreichs mit der Vergangenheit am Beispiel der Opferthese untersucht, die nach dem Zweiten Weltkrieg entstand und auf Geschichtsschreibung der neu gebildeten Zweiten Republik einen wesentlichen Einfluss nahm. Das Ziel dieser Arbeit ist es, die Ursprünge und die Entstehungs- sowie Entwicklungsmechanismen der Opferthese darzustellen und ihren Einfluss auf Politik, Gesellschaft und Kultur Österreichs zu präsentieren. Zuerst werden der Begriff des Mythos und seine Funktionen sowie die Bedeutung und Auswirkung der Mythen auf das kulturelle Leben einer Gesellschaft dargestellt. Anschließend werden die Begriffe der individuellen, kommunikativen, kollektiven und nationalen Identität sowie die Erinnerungsorte als ein Teil des kollektiven Gedächtnisses nähergebracht. Schließlich wird der historische Hintergrund des Anschlusses und der Opferthese sowie die Folgen für die spätere Entwicklung des gesellschaftlichen, politischen und kulturellen Lebens in Österreich dargeboten. Es werden ebenfalls die wichtigsten Dokumente und Aussagen aus dem politischen Bereich präsentiert und einer Analyse unterzogen, die einen wesentlichen Beitrag zur Entwicklung und zu den Transformationen der Opferthese leisteten. Schließlich wird das Drama Thomas Bernhards „Heldenplatz“ unter dem Gesichtspunkt der Opferthese analysiert, das eine literarische Abrechnung mit der unzureichenden österreichischen Vergangenheitsbewältigung ist.