Memory of the Holocaust protected by law

Bibliogr. w przypisach

W powojennej rzeczywistości prawnej Holokaust stał się punktem odniesienia dla uchwalanych przepisów, niekiedy zaś wręcz swoistym tabu, wpływającym również na prawne dyskusje nad zakresem wolności wypowiedzi czy wolności funkcjonowania określonych organizacji i ruchów politycznych. Innym doniosłym zagadnieniem związanym z pokłosiem Holokuastu w orzecznictwie, widocznym w szczególności w przypadku ETPC, ale dostrzegalnym również w działaniach sądów krajowych, jest wkraczanie historii na sale sądowe. Czy w takich przypadkach jest w ogóle możliwe, aby sędziowie pozostawali bezstronni w obliczu zazwyczaj nabrzmiałych historycznych waśni i kontrowersji? Nawet jeśli sprawy, które rozstrzygają, nie dotyczą historii ich własnego państwa i narodu, zazwyczaj brzemię przeszłości ma przełożenie również na ich osobistą przynależność narodową, a co za tym idzie – ich własną historię. Te same dylematy dotyczą zagadnienia praw pamięci jako takich - czy nie stanowią one niedopuszczalnej w rozumieniu gwarancji swobody wypowiedzi, w tym wypowiedzi naukowej i artystycznej, ingerencji w odnoszenie się do przeszłości? I co najważniejsze w kontekście tematu niniejszego artykułu: czy przeszłość związana ze zbrodnią Holokaustu oraz okresem nazizmu ma być traktowana w prawie w odmienny sposób? Te pytania będą zapewne powracać coraz częściej, wraz z upływem czasu, który dzieli nas od dramatu Shoah i pamięci o Zagładzie.

In the post-Second World War legal landscape Holocaust became a reference point for many legal provisions, and occasionally even a sort of taboo which informs legal deliberations about the scope of freedom of expression or the freedom to act by particular associations and political organization. Another important issue related to the legacy of the Holocaust, well evidenced in the case law of the European Court of Human Rights and also many national courts, is that history entered into the courtrooms. Is it feasible at all for judges to maintain impartiality in the light of severe historical controversy? Even if the cases they hear do not necessarily concern the history of their own nations, usually the legacy of the past affects their own national identity, and thus their own history. Similar dilemmas apply to memory law: are they an inadmissible interference in freedom of expression, including academic and artistic expression? Do they constitute impositions of official orthodoxy on the attitudes to history? And most importantly in the context of the present article: should history related to the Holocaust and Nazi crimes be treated in an exceptional manner through law? These questions will most likely multiply as the temporal distance to the time of Holocaust grows.