German Durchgriffshaftung for limited liability company’s (Gesellschaft mit beschränkter Haftung – GmbH) commitments in comparison with Polish liability for an abuse of legal personality.

Rozwinięta przez doktrynę i orzecznictwo niemieckie koncepcja odpowiedzialności przebijającej (Durchgriffshaftung) wspólnika za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (Gesellschaft mit beschränkter Haftung – GmbH) jest szczególnie interesująca z punktu widzenia rozwiązań dotyczących nadużycia formy spółki z o.o. na gruncie polskim. Wspomniany model niemiecki rozwijał się od późnych lat 50-tych - częściowo niezależnie, częściowo zaś w oparciu o zawarte w Aktiengesetz (ustawie o spółkach akcyjnych) dobrze rozwinięte prawo koncernów umownych. Drugi z wymienionych przypadków dotyczy odpowiedzialności za doprowadzenie do upadłości spółki bez uwzględnienia potrzeby pozostawienia w niej odpowiedniego kapitału na pokrycie jej zobowiązań (Durchgriffshaftung wegen Existenzvernichtung), która jednak, ukształtowawszy się na podstawie wyroków Trybunału Federalnego Niemiec (Bundesgerichtshof - BGH) została w 2007 roku odrzucona na rzecz modelu czysto deliktowego. W tej chwili w ramach Durchgriffshaftung funkcjonują w Niemczech dwie grupy przypadków: przemieszanie sfer majątkowych (Durchgriffshaftung wegen Vermögensvermischung) oraz materialne niedokapitalizowanie (Durchgriffshaftung wegen materieller Unterkapitalisierung). Odnośnie ostatniego z wymienionych również toczy się dyskusja w przedmiocie ewentualnego odrzucenia modelu Durchgriff na rzecz modelu deliktowego – odpowiedzialności z § 826 Bürgerlichen Gesetzbuchs (BGB).Praca przedstawia ewolucję koncepcji Durchgriffshaftung wraz z podaniem prawnie relewantnych przyczyn jej wykształcenia się oraz zestawieniem cech charakterystycznych „konkurencyjnego” modelu deliktowego. W drugiej części zaś opisano polskie prawo koncernowe, związane z nim koncepcje doktrynalne w kontekście ewentualnej możliwości pociągnięcia wspólników spółki z o.o. do odpowiedzialności za jej zobowiązania oraz, co najważniejsze, postulaty prawnego przeciwdziałania zjawisku nadużycia osobowości prawnej tej spółki. Pojawiające się w polskiej doktrynie propozycje zostały skomentowane w świetle znacznie bogatszych doświadczeń niemieckich – podjęto próbę oceny ich praktycznej przydatności oraz odpowiedzi na pytanie, czy na gruncie polskim dla realizacji interesów wierzycieli spółek z ograniczoną odpowiedzialnością konieczne jest wykształcenie się instytucji typu Durchgriff – szczególnie w świetle uniwersalnie skonstruowanego art. 415 Kodeksu cywilnego. Przede wszystkim zaś próbowano ustalić, czy wobec ujawnionych w praktyce zachodniego sąsiada wad konstrukcji deliktowej w kontekście odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki model ten mógłby być z powodzeniem realizowany w Polsce.

Developed by the legal doctrine and jurisdiction German equivalent of piercing the corporate veil concept, meaning the liability of a shareholder for limited liability company’s (Gesellschaft mit beschränkter Haftung – GmbH) commitments is especially interesting in the light of Polish solutions concerning abuses of legal personality. The German model was gradually brought into existence since the late 50’s and this occurred partly in an independent manner and partly as an evolution from already widely advanced contract – based concern law. The (only) example for lately mentioned category is the liability for causing the company’s bankruptcy without taking its creditors’ interests into account (Durchgriffshaftung wegen Existenzvernichtung). This concept, having evolved in the process of jurisdiction by Bundesgerichtshof, has been eventually rejected in favour of purely tort-based model. Therefore, at the moment the Durchgriff model functions in Germany only as a liability for blending of private and company’s capital (Durchgriffshaftung wegen Vermögensvermischung) as well as for material undercapitalisation (Durchgriffshaftung wegen materieller Unterkapitalisierung). The letter is also discussed whether it should be grounded on the tort provision of § 826 Bürgerlichen Gesetzbuchs (BGB) – German Civil Code.The work presents the evolution of the Durchgriffshaftung concept together with its legally-bound causes. The model was also compared and contrasted with the alternative tort-based one. In the second part it was focused on Polish concern law and doctrine’s ideas for construing shareholder’s liability in the given context, but, far more importantly, on suggestions given for solving the problem of legal personality’s abuses. Occurring postulates have been commented, having taken German experiences in that field into consideration. Their practical usefulness has been estimated and an attempt was made to answer, whether Durchgriff concept is essential to fully protect Polish companies’ creditors’ interests in the light of universal formula given by article 415 of Polish Civil Code. Most importantly, however, it was evaluated, whether the drawbacks of tort model, which have been disclosed on German example, could equally relate to this model on Polish ground.