Transcendental being- Thomas Aquinas and Duns Scotus. Analysis and comparison of positions.

Celem niniejszej pracy jest przeprowadzenie analizy porównawczej stanowiska Tomasza z Akwinu i Dunsa Szkota w kwestii rozumienia transcendentalnego bytu. W pracy tej skupiam się na dwóch aspektach myśli Tomasza i Szkota. Pierwszym z nich jest ekstensjonalne ujęcie transcendentalnego bytu, zaś drugim sposób na jaki transcendentalny byt może być orzekany o Bogu i stworzeniu. Jeśli chodzi o ten pierwszy aspekt, to argumentacja moja zmierza do wykazania, że stanowisko Tomasza względem stanowiska Dunsa Szkota należy uznać za maksymalistyczne w innym, słabszym sensie, gdyż Tomasz, w przeciwieństwie do Dunsa Szkota, rozumie byt transcendentalny jako to, co przekracza każdą poszczególną kategorię, ale zarazem nie przekracza porządku kategorialnego jako całości, co dotyczy także bytu boskiego w transcendentalnym sensie. Jeśli chodzi o drugi aspekt transcendentalności byto, to jest sposoby jego orzekania o Bogu i stworzeniu, to moja linia argumentacyjna zmierza do dowiedzenia prawdziwości twierdzenia, że podstawowa różnica między stanowiskiem Tomasza z Akwinu i Dunsa Szkota w kontekście transcendentalności bytu sprowadza się do tego, że obaj myśliciele przyjmowali całkowicie odmienne sposoby orzekania pojęć o Bogu i stworzeniu, a przy tym zgoła odmiennie sposoby te rozumieli, i stanowi to drugą część pacy. Ostatecznie dochodzę do wniosku, że pomimo tego, że Duns Szkot rozszerzył zakres rzeczy podpadających pod dziedzinę pojęcia transcendentalnego bytu, to jednak rozwijając przy tym swoją teorię jednoznacznego orzekania pojęć o Bogu i stworzeniu popadł w sprzeczność, od której stanowisko Tomasza z Akwinu jest wolne.

The aim of this study is to conduct a comparative analysis of the positions of Thomas Aquinas and Duns Scot in the understanding of transcendental being. In this work, I focus on two aspects of Tomasz and Scot's thought. The first is the extensional view of transcendental being, and the second is the way in which transcendental being can be predicted about God and creation. As far as the first aspect is concerned, my argument is aimed at showing that the position of Thomas in relation to Duns Scotus should be considered maximalist in another, weaker sense, because Thomas, unlike Duns Scotus, understands the transcendental being as what transcends each individual category, but at the same time does not exceed the categorical order as a whole, which also applies to divine being in a transcendental sense. As for the second aspect of the transcendental being, that is, the way of predicting transcendental being about God and creation, my line of argument seeks to prove the truth of the assertion that the basic difference between the position of Thomas Aquinas and Duns Scotus in the context of the transcendental being is that both thinkers adopted completely different ways of predicting transcendental being about God and creation, and at the same time they understood these ways quite differently. And this is the second part of the work. Finally, I come to the conclusion that despite the fact that Duns Scotus broadened the scope of things falling under the domain of the concept of transcendental being, nevertheless developing his theory of unambiguous adjudication of concepts about God and creation, he fell into a contradiction, from which the position of Thomas Aquinas is free.