Traditional family in the social experience and drawn-out stories of Wincenty Pol and Władysław Syrokomla.

Niniejsza praca jest próbą uchwycenia najważniejszych aspektów dotyczących rodziny tradycyjnej, obejmującej okres: od epoki sarmackiej do romantyzmu międzypowstaniowego.W początkowej części studium znajduje się opis rodziny tradycyjnej, zarówno tej małej, obejmującej rodziców i ich dzieci, wśród której panowały określone i odgórnie przyjęte, od pokoleń wypracowane normy i zasady postępowania, jak i wielopokoleniowej, patrialchalnej rodziny połączonej silnymi więzami. Nie pominięta została także kwestia dotycząca jej szczególnej roli w trudnych momentach dziejowych. Kiedy rodzina wobec panującego ucisku stawała się czynnikiem integrującym naród, głosem polskości, stawiającym bierny opór zaborcy, a dom polski dawał poczucie bezpieczeństwa i wyrabiał poczucie godności narodowej, oddziaływał na wewnętrzną wolność i niezależność jednostki i społeczeństwa.Natomiast zasadnicza część pracy poświęcona została twórczości gawędowej Wincentego Pola i Władysława Syrokomli, którą zainaugurował rozdział dotyczący wyjątkowej, bo samodzielnej i naszej formy wyrazu - gawędy. Na uściślenie zasługuje fakt, iż rozważania jakie pojawiły się w obrębie tego gatunku literackiego, zogniskowane zostały wokół jej odmiany wierszowanej.Wybór wspomnianych autorów gawęd nie był też przypadkowy, ponieważ za najlepsze utwory w tym rodzaju, zgodnie uznawano dzieła stworzone przez tych właśnie pisarzy.To w nich poszukiwałam najważniejszych wyróżników dotyczących rodziny tradycyjnej, jej sensu i jej wartości. Z dworków i chat wieśniaczych powoli wyłaniał się obraz rodzin żyjących według tradycyjnych zasad, zgodny z ich sumieniem i charakterem.Ważny był także sposób funkcjonowania takiej rodziny, stosunki panujące pomiędzy poszczególnymi członkami grupy, pozycja ojca, jego metody wychowawcze, umiejętności chodzenia "tropami ojcowskimi", słowem wszystko co składało się na tradycyjny model życia domowego.Uzupełnieniem ale i kluczem do powyższego rozdziału stanowią fakty związane z życiem rodzinnym Wincentego Pola i Władysława Syrokomli, które szczegółowo zostały omówione w osobnym miejscu. Głównie dotyczyły ich dzieciństwa, środowiska rodzinnego, edukacji, jak realizowali się oni w roli męża, ojca, głowy rodziny. Co w konsekwencji pomogło ustalić, na ile w swoim pisarstwie czerpali z własnego doświadczenia, czy chętnie nawiązywali do własnego życia, czy też uciekali w cudze narracje w budowaniu obrazu rodziny tradycyjnej. Nie pominięta została także próba odpowiedzi na pytanie - dlaczego pojawiła się u nich tęsknota za (niewątpliwie wyidealizowaną) przeszłością i jaką zajmowali postawę wobec tego co ich otaczało.

This paper is an attempt to capture the most important aspects of the traditional family, covering the period from the Sarmatian Era to interinsurrectional Romantic Era. In the initial part of the study, there is a description of the traditional family, whether the small one, consisting of parents and their children, in which prevailed, defined and accepted for generations rules of conduct were developed, as well as the multi-generational, patriarchal family connected with strong bonds. Its special role in the difficult moments of history was not ignored. When the family, during prevailing oppression, became a factor integrating people, the voice of polish culture, offering passive resistance to invaders, and the polish house was giving a sense of security and was making a sense of national dignity, affecting the inner freedom and independence of the individual and society. However, a substantial part of the work is devoted to the works of Wincent Pol and Wladyslaw Syrokomli. This part was inaugurated by a chapter on special, because self-reliant and our form of expression - tale. What is worth noticing is the fact that the considerations that emerged within this genre are focused around its verse variety.Selection of these authors of tales, was not accidental, because works created by them were considered to be the best. In those tales, I was looking for the most important traits of the traditional family, its meaning and its value. What slowly emerged from the mansions and peasant huts was the picture of families living according to traditional rules, consistent with their conscience and character. The way of functioning of such family, relations between the members of the group, the position of the father, his methods of education, skills of walking according to "fatherly trail", in a word everything that is connected with the traditional model of domestic life was very important. Supplement but also the key to this chapter, are the facts about the family life of Wincent Pol and Wladyslaw Syrokomli. Those facts were discussed in detail in a separate place. They are mainly connected with their childhood, family environment, education, how they realized the role of husband, father, head of the family. Which in turn helped to establish, to what extent in their writings, they drew from their own experience, whether they willingly alluded to their own life or whether they were using other people's narratives in building a traditional family image. What was not omitted, is the answer to the question - why they were longing for the (no doubt idealized) past and what was their attitude towards their surroundings.