‘The history of a crime – Alfred Hitchcock’s work against a background of the American criminal movies of the 1940s. The themes analysis on the chosen examples’

Autor pracy chciał pokazać wpływ stylistyki amerykańskiego filmu czarnego z lat 30 – tych XX wieku na twórczość Alfreda Hitchcocka. Do tego celu wybrał dwa motywy filmowe, które często pojawiają się w filmach noir oraz w dziełach mistrza suspensu. Są to motyw spisku i motyw femme fatale.Rozdział pierwszy jest wprowadzeniem do twórczości Alfreda Hitchcocka. Zawiera informacje biograficzne, przegląd filmów reżysera do późnych lat 40-tych, oraz omawia niektóre wątki z jego twórczości – ze szczególnym uwzględnieniem relacji pomiędzy autorskim kinem reżysera i uwarunkowaniami i oczekiwaniami rynku amerykańskiego.Rozdział drugi zawiera krótki rys historii literatury kryminalnej oraz filmu kryminalnego. Autor uznał, że pomoże to w zrozumieniu fenomenu istnienia takiegoż filmu w XX wieku. Rozdział przybliża także pojęcie motywu filmowego i podaje przykłady. Rozdział trzeci to dzieje i praktyka użycia motywów spisku i femme fatale oraz zestawienie twórczości Hitchcocka z amerykańskim filmem noir. Hitchcock był już ukształtowanym twórcą, gdy został zaproszony do USA. Wiedział czego może oczekiwać od filmu i jakimi środkami to zrealizować. Początkowo film czarny nie interesował reżysera. Był to zupełny początek tej stylistyki. Jednak po sukcesie „Rebeki” następne filmy mistrza nie zdobyły uznania widzów. Dlatego za radą producentów zaczął się uważnie przyglądać temu, co chce oglądać szeroka publiczność. Stąd zainteresowanie filmem noir. Ale nie byłby wielkim twórcą kina, gdyby na tym co robi, nie odcisnął swojego wyraźnego piętna. I to zarówno w zakresie innowacji technicznych, jak i historii, które opowiadał językiem filmu. Dostosował się trochę do stylistyki i oczekiwań publiczności. Jednak robił to inaczej, ze znacznie większą maestrią niż wielu twórców kina noir.Budowa filmów Hitchcocka i twórców amerykańskich jest do siebie zbliżona. Centralnym punktem jest bardziej miłość niż zbrodnia, która oczywiście pojawia się w nich, ale stanowi atrakcyjny dodatek do melodramatycznej fabuły. I oba rodzaje zawierają swoistą subiektywizację narracji a także psychologiczne obrazowanie bohaterów. Jednakże u reżysera angielskiego nie ma wielu elementów znamiennych dla poetyki noir. Widz nie błądzi w wielkomiejskiej, betonowej dżungli, nie występuje także cyniczny detektyw, z którego punktu widzenia oglądamy ów obraz. Jednakże mimo zewnętrznych podobieństw występują miedzy nimi bardzo silne różnice. Porównanie motywu kobiecego w „Gildzie” i „Osławionej” oraz motywu spisku w „Zagranicznym korespondencie” i „Podwójnym ubezpieczeniu” pozwala zauważyć te różnice. Motyw femme fatale, pojawia się w filmach Hitchcocka dopiero pod wpływem amerykańskiego kina noir – wcześniej nie występował. Jednak kobieta fatalna w ujęciu reżysera jest w gruncie rzeczy mało fatalna. Bohaterka „Osławionej” tak naprawdę nie marzy o zdobyciu władzy nad mężczyzną, nie pragnie bogactwa i zaszczytów, ale tęskni za miłością i poczuciem bezpieczeństwa, które może dać jej mąż. To femmefatale w wersji light. Dla twórców amerykańskich motyw kobiety fatalnej jest w gruncie rzeczy ciągłą wariacją wokół archetypicznego ujęcia, który znamy z „Damy z Szanghaju” – wiecznie szukającej, niszczącej siebie i mężczyzn uwodzicielki. Kobiety, której nic nie jest w stanie zatrzymać w pędzie ku samozagładzie. W drugiej parze filmów łatwo zauważyć, że motyw spisku pełni zupełnie odmienne role u każdego reżysera z osobna. W filmie Hitchcocka jest spisek groźny, zagrażający wręcz istnieniu świata! Jego macki sięgają daleko, należy do niego wielu tajemniczych ludzi, których łączy wspólna idea. Inaczej jest w filmie noir. Spisek ma tu charakter lokalny, najczęściej indywidualny. I nastawiony jest na osobisty zysk występujących tam postaci. Idea podobna – bo jest nią zmowa – ale cała reszta zupełnie inna.

The thesis author tries to present the influence of the American film noir from the 1930s on the Alfred Hitchcock’s works. In order to do that, there are presented two movie themes which often occur in the films noir and works of the suspense master. These are conspiracy and femme fatale themes.First chapter is the introduction to Alfred Hitchcock’s work. It consists of biographical information, review of the director’s movies until late 1940s and it also discusses some threads of his output – with special consideration of the relationships between the authorial director’s movies, determinants and expectations of the American cinematic market. Second chapter comprises of the short general overview of the criminal literature and movies’ history. Author of the thesis acknowledges that it will help in understanding the phenomenon of existence aforementioned movies’ genre in XXth century. In the third chapter there are presented history and practical usage of conspiracy and femme fatale themes. Moreover, there is depicted comparison between Hitchcock’s works and American film noir. Hitchcock was already determined author when he was invited to the USA. After the success of ‘Rebecca’, following movies of the author did not get audience appreciation. As a consequence of the producers advise, he started to think about viewers’ expectations. Therefore, he got interested in the film noir. However, he would not be a great artist if he did not stamp his own imprint on his works. It referred not only to technical innovations but also stories which were presented by the movies language. The movies structure of Hitchcock’s and American movie makers is similar. The main point is more love than a crime, which appears in them, but it rather acts as an attractive addition to the melodramatic plot. Hitchcock’s movies as well as American authors’ films consist of subjective narration and also psychological depiction of the characters. However, in the English movie maker’s works there are not so many elements distinctive for the noir poetics. The spectator does not stray in the large-city, concrete jungle. There also does not occur cynical detective from whose perspective viewers watch the movie. Despite outer similarities there are significant differences between Hitchcock’s and American authors works. The comparison between feminine themes in ‘Gilda’ and ‘Notorious’ and conspiracy theme in the ‘Foreign Correspondent’ and ‘Double Indemnity’ allow to spot aforementioned differences. Femme fatale theme appears in the Hitchcock’s movies under the influence of the American film noir – it has not occurred before. However, fatal femme in the director’s view is essentially not fatal so much. The main character of the ‘Notorious’ does not indeed dream of gaining power over the man, does not desire richness and privileges, but she yearns for love and sense of security which can given by her husband. It is a kind of femme fatale in a light version. For American movie makers the femme fatale theme is indeed continuous variation around archetypical view which is known from ‘The Lady of Shanghai’ – persistently searching, destroying herself and men, enchantress. Woman, who can not be stopped by anything in the drive to self-destruction. In the second pair of movies it is easy to spot that the theme of conspiracy plays totally different roles in works of each director. In the Hitchcock’s films occurs threatening conspiracy which menaces even the world existence! Its tentacles reach far, many mysterious people belong to it who are connected by the common concept. It is differently in the film noir. The conspiracy has rather local character, mostly individual. It is also oriented towards personal profit of characters occurring there. The concept is similar – collusion – but everything else is totally different.