The elements of common language and their function in the poetry of Milena Marković and Srdjan Valjarević

Wykorzystanie elementów potocznej odmiany języka we współczesnej poezji jest tak powszechne, że właściwie stało się już normą i przestało kogokolwiek dziwić. Twórczość poetycka w Serbii nie wyłamuje się z tej tendencji. Także tam zauważalne jest stosowanie w utworach potocyzmów, i to często nie pojedynczo, ale masowo. W takiej sytuacji bardzo ciekawym zagadnieniem staje się problem funkcji, jakie ta odmiana języka może pełnić w poezji. Niniejsza praca jest przyczynkiem do tego problemu. W pierwszym rozdziale znajdują się uwagi dotyczące zastosowanej w pracy terminologii. Uwagi te pełnią funkcję informacyjną, lecz są również istotne dlatego, że w dziedzinie stylistyki, do której niniejszy tekst w dużej części nawiązuje, wiele pojęć, nawet tych najbardziej podstawowych, nie ma swoich stałych znaczeń. W tym rozdziale poruszona została także tematyka języka poezji, szczególnie problem istnienia jakiejś szczególnej poetyckiej odmiany języka. W rozdziale drugim zostały z językoznawczego punktu widzenia omówione trzy grupy elementów potocznej odmiany języka: leksykalna, fonologiczna i składniowa. Następnie na podstawie rozważań o istotnych cechach potoczności, a także o relacji, w jakiej język utworu pozostaje z innymi jego elementami strukturalnymi, głównie podmiotem lirycznym i światem przedstawionym, omówione zostaną dwie funkcje – ekspresywna i kreacyjna – jakie w utworze może pełnić potoczna odmiana języka i konsekwencje obecności tych funkcji dla interpretacji utworu. Trzeci rozdział jest zastosowaniem teoretycznych ustaleń z rozdziału drugiego do konkretnego materiału poetyckiego. Przedmiotem rozważań stanie się w nim kilka utworów dwojga współczesnych twórców literatury serbskiej, Mileny Marković i Srđana Valjarevicia. Przeprowadzana zostanie analiza tych utworów ze względu na występowanie w nich omówionych wcześniej elementów języka potocznego oraz ich interpretacja, która będzie w głównej mierze opisem funkcjonowania w tekście tych elementów i ich wpływu na zawarte w tych utworach treści i znaczenia.Problem wykorzystania we współczesnej poezji elementów potoczności, należy do tych, które wypada mieć na uwadze w analizach literaturoznawczych, jeśli nie chce się pomijać kontekstu istotnego dla interpretacji tej twórczości. Poprzez wchłanianie w siebie różnych odmian języka poezja współczesna znacznie zwiększa swoje możliwości wyrazu. Upraszczanie, brutalizowanie, kolokwializowanie i banalizowanie języka poezji nie jest wyrazem jego degradacji, ale cennym wykorzystaniem możliwości, jakie posiada on dzięki swojej otwartości na inne odmiany. Omawiane w tej pracy utwory poetyckie odsłaniają to bogactwo interpretacyjne, jakie niesie wykorzystanie w nich elementów języka potocznego.

Аs a result of a frequent use of common language in contemporary poetry, including Serbian, the problem of what function this kind of language has in lyrics is getting very important. The aim of this thesis is to show what influence common language has on the sense and meaning of the poetry of two young Serbian writers: Milena Marković and Srđan Valjarević. The first part includes basic terminological findings which are in most cases related to the subject of stylistics. This findings are crucial regarding to the fact that most terms in polish stylistics, including essential, such as: style and register do not have their precise meanings and are being defined differently. This part also contains theoretical presuppositions which concern the problem of whether common language is essentially spoken or can also be written and the question whether there exists a special kind of language which would be tipical for poetry. In the second part common language is being described from a linugistic point of view. The elements of this language are divided into three groups: lexical, phonological and syntactic. Lexical elements are words and phrases which belong to common language considering both their stylistic and semantic characteristics. The other two aspects of common language are based on simplification – on the level of phonology it is the lack of phones in some words and on the level of sintax it shows in the presence of elliptical contructions. This part also includes the description of two functions of common language in poetry, which are expression and creation.The last part contains the analysis of several lyrics of Milena Marković (Vegetarijanci, Jooj, Lutrija) and Srđan Valjarević (Pivo, Rak, Ovo priča Aca Novaković) concerning the elements of common language described in the second part and showing their expressive and creational function.It is worth to know that common language in conteporary poetry is of a great importance. Without taking it under consideration the interpretation of contemporary lyrics cannot be successful. The use of common language brings a lot of rhetorical devices which enrich poetry.