A Return to the Past or a Way to Survival. Emigration Prose of Irina Odoyevtseva

Praca poświęcona jest życiu i twórczości Iriny Odojewcewej (1895-1990) rosyjskiej poetce, prozaikowi i autorce wspomnień. W latach młodości poetka związała się z petersburskim Cechem poetów, gdzie pod pilnym okiem Nikołaja Gumilowa kształciła warsztat poetycki. W 1922 roku, tuż po wydaniu pierwszego tomiku poezji: Dziedziniec cudów, poetka opuściła Rosję, wraz ze swym małżonkiem - Georgijem Iwanowem. Na długich 65 lat związała się z Francją. W okresie międzywojennym Odojewcewa zaczęła pisać i drukować pierwsze opowieści i powieści, które cieszyły się dużą popularnością, zarówno wśród rosjan, ale i wsórd czytelników anglojęzycznych. W czasie drugiej wojny światowej małżonkowie Iwanowy zostali bezpodstawnie oskarżeni o kolaborację, przez swego przyjaciela - Georgija Adamowicza. Stało się to przyczyną zerwania kontaktów z rosyjska diasporą, ich izolacji i społecznego wykluczenia. W latach 1953-1958 małżonkowie zamieszkali w pensjonacie dla uchodzców na południu Francji, gdzie żyli w biedzie i odosobnieniu. Po smierci małżonka w 1958 roku, Odojewcewa przeprowadziła się w okolice Paryża. Doszło wówczas do pojednania z rosyjska diasporą. Kolejno zaczęły ukazywać się tomiki poezji. Przełom w twórczości poetki nastapił z chwilą opublikowania wspomnień: Nad brzegami Newy oraz Nad brzegami Sekwany. Dylogia przyniosła poetce popularność, zwłaszcza w USA i Kanadzie, oraz w ZSRR - gdzie memuary ukazywały sie w formie tamizdatu.W 1987 roku poetka, dzięki staraniom dziennikarki - Anny KOlonickiej - powróciła do ojczyzny, do ukochanego w młodości Petersburga, wówczas jeszcze Leningradu. Powrót Odojewcewej spowodował lawinę dyskusji. Pytano o przyczynę powrotu w tak poważnym wieku. Nikt nie chciał uwierzyć, że powrót do ojczyzny był dla poetki największym z marzeń, stanowił ukoronowanie twórczości. Po powrocie do Petersburga, po początkowym zainteresowaniu jej osobą, poetka pozostała sama. Ze względu na zły stan zdrowia skazana była na pomoc innych ludzi. Zmarła w samotności. Twórczość prozatorska I. Odojewcewej, której poświęcona jest praca, wyraźnie wskazuje na inspirowanie się najznamienitszymi dziełami rosyjskiej i światowej literatury. Autorka podejmując problematykę: miłości, dojrzewania, tożsamości, mierząc się z problemami natury psychologicznej i aksjologicznej strała się nakreślić obraz życia Rosjan na emigracji, ale nade wszystko, ukazać bolączki ówczesnego człowieka, bez względu na jego płeć, stan czy narodowość. To czyni jej utwory prozatorskie dziełami uniwersalnymi. Ma na to wpływ odwoływanie się do humanizmu, personalizmu i chrześcijaństwa, pomimo, że Odojewcewa nie mówiła ani nie deklarowała swej konfesyjności. Zwraca uwagę fakt, że autorka zdołała pogodzić zarówno wierność rodzimej tradycji, postawom wyniesionym z domu rodzinnego, jak i otwartość na nowe tendencje artystyczne i mody. Nie powodowało to braku wyrazistości charakteru, lecz tym bardziej uczuliło na drugiego człowieka, w którego obronie występowała.Proza Odojewcewej to próba prezentacji noego typu bohatrea - młodej dziewczyny. Pierwowzorem była dla autorki Alicja Lwiisa Carrolla.Typ bohaterki Odojewcewej odnalazł swą kontynuację w twórczości Wladimira Nabokowa, w Lolicie.

Irina Vladimirovna Odoyevtseva (1895-1990) was a Russian poet, writer and author of memoirs. In 1922 Irina Odoevtseva (among with her husband Georgy Ivanov) left Russia but returned in 1987, warmly recepted, soon before her death in 1990.Iraida Heinike was born in Riga, her parents were lawyers. In 1918 she moved to Petrograd, started using Irina Odoevtseva as a pen name, joined the Second Guild of Poets. Nikolai Gumilyov tough her and what is more she and become his favourite student. According to Yevgeny Yevtushenko, she «enchanted everybody, her teacher included, with her brilliant, masterful poetry» and had unbelieveable success with her debut novel Dvor Tcude′s (The Yard of Wonders, 1922), «skint bohemia learning her Cabman and Pressed-down Glass poems by heart». Formally an acmeist, Odoevtseva createded her own distinctive style and was one step ahead of her times, preceding the latter experiments of oberiuts and even 1960s Soviet conceptualists.In 1923 Odoevtseva with her husband Georgy Ivanov decided to emigrate to Paris. There she wrote several novels (Angel of Death, 1927, Isolda, 1931, Leave Any Hope, 1954) although her memoirs brought her fame, On the Banks of Neva (1967) and On the Banks of Seine (1983), describing people she knew well: Nikolai Gumilyov, Zinaida Gippius, Andrey Bely, Osip Mandelshtam, Ivan Bunin among others. These two books were a reason of much controversy among the Russians in France yet still «might be regarded as a priceless description of the time, even if full of aberrations and frivolous twists of fantasy».In 1987 Odoevtseva managed to make her long-sought after and full of emotions return to the motherland. She came back to Leningrad to enjoy the warmest kind of publicity and for many years, according to Yevtushenko, «was transported from one concert stage to another as a kind of a talking relic and was, indeed, talking a lot — in the most gracious manner, at that».Making a bit of a sensation on the post-Perestroyka Russian TV, the poet enjoyed some kind of commercial success, 200,000 of her memoirs copies having been pressed — a figure by far surpassing whatever she might have sold through her 65 years abroad. Irina Odoevtseva died on October 14, 1990