Myth, symbol, ritual. Akira Kurosawa's “Dreams” in the perspective of religion

„Sny” Akiry Kurosawy zostały wyprodukowane w 1990 roku i należą do ostatnich realizacji japońskiego reżysera. Uporządkowana chronologicznie sekwencja ośmiu niezależnych fabularnie miniatur została połączona osobą śniącego podmiotu, który odnajduje siebie w wybranych z całego życia sennych marzeniach twórcy. Filmowe nowele zawierają wątki autobiograficzne, chociaż sam reżyser twierdził, iż ważniejsze od odniesień osobistych były dla niego sny, jako miejsce, w którym można odnaleźć ukryte przed świadomością lęki i emocje. Pierwsze trzy miniatury – „Słońce poprzez deszcz”, „Brzoskwiniowy sad”, „Zamieć” – zostały umiejscowione w dzieciństwie i młodości reżysera. Oprócz odniesień mitologicznych, symbolicznych oraz specyficznych dla japońskiej kultury rytuałów, uwagę zwracają aspekty inicjacyjne. W dalszej części filmu symboliczny przekaz „Tunelu” moralnie ocenia działalność wojenną, rozpoczynając równocześnie trzy katastroficzne wizje ludzkich dokonań. Kolejne dwie: „Góra Fuji w czerwieni” i „Płaczący demon” przedstawią ludzką bezradność w obliczu wybuchu reaktorów w elektrowni jądrowej oraz niezwykłą, postapokaliptyczną ewolucję człowieka. Swoistym przerywnikiem są „Kruki” – miniatura przenosząca widza w świat obrazów van Gogha, pogłębiająca obecny we wszystkich nowelach motyw śmierci, lecz pozostający w innym klimacie i za pomocą zachodniej symboliki. Omawiana produkcja stanowi wolne od egzystencjalnych lęków podsumowanie życia twórcy, wyraz jego przekonań, artystycznych fascynacji oraz życzeń. Osadzenie wzorców i symboli uniwersalnych w magicznej realności snów, zabarwienie ich elementami kultury japońskiej i zachodniej sztuki, a następnie zderzenie z twardą realnością konsumpcjonizmu prowadzącego do powstania niszczących człowieka i świat technologii, jest jednym z ważniejszych i najbardziej wszechstronnych przesłań wielkiego humanisty dla potomnych. Filmowy przekaz stwarza poczucie wspólnoty między kulturami Wschodu i Zachodu, z równoczesnym zachowaniem bogactwa i odrębności każdej z nich oraz nasuwa pytania: o rolę ludzkości w świecie, jej duchową kondycję i drogę, którą powinna podążać. Specyficznym kierunkowskazem reżyser uczynił „Wioskę Wodnych Młynów” – nowelę stanowiącą zwieńczenie „Snów”. Pozbawiony dramatyzmu obraz idealnej egzystencji w duchu filozofii taoistycznej, emanuje spokojem, prostotą, pięknem natury, afirmacją życia i akceptacją śmierci.

Akira Kurosawa's “Dreams” were produced in 1990 and belong to the last Japanese director's performance. The orderly chronological sequence of eight independent feature films was joined by a dreamer who finds himself in the chosen dreamer's dream life. The plot of the film contains autobiographical narratives, although the director himself argued that more important than personal references were dreams for him as a place to find himself hidden from fear, anxiety and emotions. The first three miniatures – “Sunshine Through the Rain”, “The Peach Orchard”, “The Blizzard” - were placed in the director's childhood and youth. In addition to mythological, symbolic, and Japanese-specific ritual cultures, the attention is paid to initiating aspects. In the remainder of the film, the symbolic message of “The Tunnel”, morally evaluates war activity, simultaneously launching three catastrophic visions of the human achievement. The next two: “Mount Fuji in Red” and “The Weeping Demon” show human helplessness in the face of the reactor explosion at the nuclear power plant and the specific, post- apocaliptic evolution of man. “Crows” - a miniature that takes the viewer into the world of Van Gogh's paintings and deepens the theme of death in all the novels, but in a different climate and with Western symbols, is a specific interlude. This production is free of existential fears, summarizing the creator's life, expressing his convictions, artistic fascination, and wishes. Settling patterns and universal symbols in the magical realities of dreams, coloring them with elements of Japanese culture and Western art, and then clashing with the harsh realities of consumerism leading to the destruction of man and the world of technology, is one of the most important and most comprehensive messages of the great humanist for posterity. The film communicates a sense of communion between Eastern and Western cultures, while preserving the richness and distinctness of each, and raises questions about the role of humanity in the world, its spiritual condition and the path it should follow. In the direction of the director, the miller made “Village of the Watermills” - a novel that was the crowning of “Dreams”. Deprived of dramatic image of ideal existence in the spirit of Taoist philosophy emanates peace, simplicity, beauty of nature, affirmation of life and acceptance of death.