Celtic Legends in Medieval Culture.

Celem pracy jest wykazanie trwałości motywów literackich wywodzących się z legend pochodzenia celtyckiego, które wywarły silny wpływ na kształtowanie się literatury Europy Zachodniej w dobie średniowiecza. Wątki fabularne wywodzące się z irlandzkiej i walijskiej literatury zostały wykorzystane przez średniowiecznych twórców powieści dwornych. Motywy pochodzenia celtyckiego zostały ukazane w nowych odsłonach i wplecione w kanwę realiów kultury feudalnej. Z drugiej strony wiele pogańskich tematów mitologicznych zachowało się w formie niewiele różnej od celtyckiego pierwowzoru. W oczach średniowiecznego odbiorcy pewne przygody lub zdarzenia mogły wydawać się przez to niezrozumiałe, przydawało im to jednak aury tajemnicy i cudowności. Baśniowość i mnogość elementów uznawanych za fantastyczne stały się jedną z cech charakterystycznych tak zwanej „materii bretońskiej”. Co więcej, kolejni autorzy podejmowali te same wątki, by na nowo próbować tłumaczyć znaczenie dawnych, zapomnianych już mitów. Duża liczba utworów będących kontynuacjami lub wariantami powieści opartych na legendach celtyckich wpływała z kolei na ich rosnącą popularność. Przytoczone w pracy przykłady literackie i jasno zarysowane analogie dowodzą, że jednym z najistotniejszych źródeł, z których czerpali twórcy, między innymi romansów arturiańskich, były mity celtyckie. Mitologia celtycka znalazła swoje odbicie w konstrukcji fabuły, galerii postaci i przypisywanym im atrybutom oraz w scenerii, w jakiej rozgrywają się akcje powieści. Dodatkowo, fabuła wielu romansów rycerskich koncentruje się wokół poszukiwania cudownych przedmiotów bądź przedmioty te niespodziewanie ukazują się bohaterom utworów. Do będących obiektem czci, zachwytu, pożądania lub zadziwienia przedmiotów należą cudowne miecze, włócznie oraz naczynia. Pierwowzorem wyżej wymienionych rzeczy były magiczne skarby, opisane w legendzie irlandzkiej, zatytułowanej Cath Maige Tuired („Bitwa na Równinie Słupa”). Jednym z takich cudownych przedmiotów, będącym obiektem poszukiwań w romansach rycerskich był graal, który pobudzał wyobraźnię wielu pisarzy. Rozwój tego motywu sprawia, że tajemniczy początkowo obiekt stopniowo przybiera formę naczynia. Pogańsko mityczne pochodzenie graala sprawia, że może on w istocie wypełniać wiele funkcji realizowanych na wcześniejszych etapach rozwoju mitu przez inne motywy bądź artefakty. Graal może służyć uczestnikom uczt jako źródło wiecznej młodości, co dowodzi jego związków z mitem regeneracyjnym. Z motywem regeneracji wiąże się także rekwizyt ściętej głowy, który występuje w romansach rycerskich i poemacie średnio-angielskim „Sir Gawain and the Green Knight”. Równie ciekawym jak graal i głowa motywem celtyckim, który wpisał się w szereg popularnych w okresie dojrzałego średniowiecza tematów fabularnych, jest wizyta w zamku zaklętym, przedstawianym najczęściej jako siedziba Króla Rybaka. Analogicznie do motywów głowy i graala, zamek ten wywodzi się z mitologii pogańskiej i jest średniowiecznym rozwinięciem celtyckiego tematu wyprawy do zaświatów. Pogańskie i celtyckie pochodzenie zamku zdradza jego architektura, szereg inicjacji jakie musi przejść bohater, by dostać się do środka, a także charakterystyczne ukazywanie się lub znikanie jego mieszkańców w zależności od stopnia akceptacji z jaką spotyka się przybysz. Legendy celtyckie odegrały niebagatelną rolę w wykreowaniu nowej jakości w literaturze. Ta nowa jakość zaznaczyła się poprzez powstanie nurtu powieściowego „materii bretońskiej”. Wśród należących do „materii bretońskiej” powieści ogromną popularność zyskały romanse opowiadające o królu Arturze, rycerzach Okrągłego Stołu i o poszukiwaniu świętego graala. Opowieści te zawładnęły wyobraźnią ludzi średniowiecza, a także wpłynęły na kształtowanie się kultury dworskiej i rycerskiej epoki. W kulturze europejskiego średniowiecza można odnaleźć wiele elementów zaadaptowanych ze źródeł celtyckich. Poniższa praca może posłużyć za punkt wyjścia dla dalszych badań tego tematu.

The main purpose of the thesis is to prove that Celtic legends had a considerable influence on medieval literature in western Europe. Themes and motives used by early medieval Irish, Welsh and Breton poets and writers were transmitted from the British Isles to France and were then spread in continental Europe by wandering Breton storytellers visiting aristocratic courts in countries like Italy or Germany and many others. Elements of Celtic literature based on pagan myths, found their place in medieval poems, stories and so called arthurian romances. Although many Celtic themes and motives came from pagan sources, they were incorporated into the body of literature created in christian environment. Morover XII and XIII centuries were era when medieval culture based on christian values and ideals, reached one of the highest points of its development. Celtic, pagan motives were probably not fully understood by writers like Chretien de Troyes and his followers, so they were shown in feudal scenery and changed in order to agree with ideals of medieval chivalry. The thesis offers analysys of several Celtic motives and their development as important objects and symbols which medieval romances' plots concentrate on. These motives are: severed head and the enchanted castle, visited by knights looking for the mysterious graal. As it was shown in the thesis both head and graal were previously connected with the Celtic motif of regeneration while enchanted castle is medieval creation based on the picture of pagan otherworld as it was imagined by people of Ireland and Wales before those countries were conversed to christianity. The thesis can be used by future researchers of the subject.