Interest and usury in Austrian law in the 19th century

Celem niniejszej pracy jest ukazanie zjawiska odsetek kapitałowych i lichwy w prawie prywatnym z punktu widzenia historycznego. Autor opisuje ewolucję ich postrzegania i regulacji w europejskiej tradycji prawnej od czasów starożytnych, uwzględniając poglądy filozoficzne i teologiczne. Główny temat pracy stanowi regulacja odsetek i lichwy w prawie austriackim. Od połowy XVIII w. aż do pierwszej wojny światowej kwestia ta stanowiła obiekt licznych działań ustawodawcy, idących w różnych kierunkach.Autor analizuje kolejne akty prawne, począwszy od patentu cesarzowej Marii Teresy z 1751 r., przez ABGB, patenty z 1787 i 1803 r. oraz ustawy z 1866, 1868, 1877 i 1881 r., odnosząc je do współczesnej im doktryny. Szczególny akcent zostaje położony na dwóch próbach wprowadzenia całkowitej swobody odsetkowej (1787 i 1868 r.), które jednak okazały się efemeryczne. Usiłowania liberalizacyjne zaowocowały ostatecznie nowoczesnym ujęciem lichwy w rozporządzeniu cesarskim z 1914 r., w którym została ona ujęta w ramach współczesnego pojęcia wyzysku.W końcowej części pracy autor porównuje XX-wieczne ustawodawstwo polskie do historycznych regulacji austriackich, zwracając uwagę na kontynuację i pokrewieństwo obu tradycji prawnych.

This thesis aims to depict phemonena of interest and usury in private law from a historical point of view. The author describes an evolution in their perceiving in European legal tradition since ancient times, also in view of philosophy and theology. The main subject of the thesis is regulation of interest and usury in Austrian law. This issue was regulated in various ways from the mid-18th century until the World War 1.Subsequent legal acts are being analysed, referring to contemporary legal theories, starting from the Imperial patent of 1751 by Maria Theresia, through ABGB, Imperial patents of 1787 and 1803 to acts of 1866, 1868, 1877 and 1881. Special emphasis is placed on the two aims of introducing full freedom of interest rate (in 1787 and 1868) which, however, proved to be ephemeral. Nevertheless, liberalising attempts resulted in modern depiction of usury in the Imperial decree of 1914, where it was identified with extortion.In the final part of thesis Polish legislation of the 20th century is compared to historical Austrian regulations with emphasis on continuity and similarity of both legal traditions.