Feminism as an ambivalent object. A methodological reflection

Celem pracy jest zaproponowanie metodologicznego przesunięcia znaczącego dla analizy XXI-wiecznego feminizmu. Punkt wyjścia zasadza się na rozpoznaniu feminizmu jako ambiwalentnego przedmiotu refleksji – zarówno drogiego, z pozycji feministycznych, obiektu, jak i ruchu, który, od początku swojego istnienia po dziś dzień, pozostaje uwikłany w kolonialne relacje władzy. Dzięki deidealizacji feminizmu jako obiektu analizy, poruszane w pracy wątki otwierają pole refleksji nad współczesnym feminizmem z perspektywy dekolonialnych i materialistycznych rozpoznań. Tym samym, możliwe staje się zmapowanie wewnątrzfeministycznych sporów – historycznych i obecnych – w odniesieniu do dominującego porządku rasowego i klasowego. W oparciu o analizy dekolonialnych badaczek, opisane zostają kolonialne warunki możliwości dyskursów i praktyk, które przenikają rozmaite nurty feminizmu i wiążą się z cywilizacyjnym projektem białej, burżuazyjnej kobiecości – ideologiczną matrycą, która stanowi jeden z filarów płciowo-rasowej opresji w skali globalnej. Na przykładzie analizy feminizmu genderkrytycznego, nazywanego również feminizmem antytrans lub terfizmem, praca wskazuje na ograniczenia dwóch narracji: takiej, która releguje „problematyczność” poza feminizm bądź do „zapóźnionej” przeszłości oraz takiej, która sprowadza ów nurt do tożsamościowo rozumianej dyskryminacji – transfobii, tym samym pomijając „głębiej osadzone kwestie” związane z samymi podstawami kolonialno-kapitalistycznej rzeczywistości zachodniej nowoczesności.

The purpose of the dissertation is to propose a methodological shift significant for the analysis of 21st-century feminism. The starting point consists of the recognition of feminism as an ambivalent object of reflection; both a dear object, from feminist positions, and a movement that, from its inception to the present day, remains entangled in colonial power relations. By de-idealizing feminism as an object of analysis, the themes addressed in the dissertation open up the field of reflection on contemporary feminism from decolonial and materialist perspectives. Thus, it becomes possible to map intra-feminist disputes, historical and current, in relation to the dominant racial and class order. Based on the analyses of decolonial scholars, the author describes the colonial conditions of possibility for discourses and practices that permeate various currents of feminism and are linked to the civilizational project of white bourgeois femininity — an ideological matrix that constitutes one of the pillars of gender-racial oppression on a global scale. Using the example of an analysis of gender-critical feminism, also referred to as anti-trans feminism or terfism, the author points out the limitations of two narratives: one that relegates “problematicism” outside of feminism or to a “backward” past, and one that reduces this current of feminism to identity-based discrimination — transphobia, thereby overlooking “deeper-seated issues” related to the very foundations of colonial-capitalist reality of Western modernity.