“This our Green Podhale” paper about regional identity

O Podhalu mówi się wiele. Pisało i pisze prawdopodobnie jeszcze więcej. Nie będzie przesadą stwierdzenie, że każdy Polak wie, gdzie znajduje się Podhale, był w tym regionie, a nawet jeśli nie, to z pewnością widział zdjęcia - piękne obrazki, jakie tworzą zespoły na przeglądach folklorystycznych. Góral z ciupagą niczym symbol całego regionu; baca, który pasie owce na zielonych halach… Podobnie jak nieprzesadne są słowa Stanisława Witkiewicza, napisane około 1905 roku: „Można bez przesady powiedzieć, że Góral wszedł do cywilizacji polskiej cały – od kapelusza do kierpców”. Potwierdzenie moich słów znajdziemy także u innych autorów: „Strój podhalański to bodaj najpopularniejszy polski ubiór ludowy, natychmiast rozpoznawalny i najlepiej zachowany w terenie, który urósł wręcz do symbolu polskości poza granicami kraju” . Tak widzą Podhale ludzie tzw. „z zewnątrz”. Bardzo często to są właśnie turyści, przyjezdni, ‘letnicy’. Całkiem inaczej „widzenie” Podhala wygląda od „wewnątrz”, czyli od strony jego mieszkańców.Podhale nie jest jednorodne. Trudno też, żeby takie było. Kształt, jaki nosi teraz, to wynik burzliwej i niejednokrotnie trudnej przeszłości regionu, co rozwinięte będzie w kolejnych rozdziałach. Tytuł niniejszej pracy brzmi „To nasze Zielone Podhale. Rzecz o tożsamości regionalnej”. Sam tytuł jest paradoksem. W moim mniemaniu jako badaczki, a także w mniemaniu moich Rozmówców, o czym będzie więcej w kolejnych rozdziałach, nazwa ‘Zielone Podhale’ brzmi co najmniej kontrowersyjnie . Dlaczego? Odpowiedzi na to pytanie postaram się udzielić w tejże pracy. Wspominając o niejednorodności Podhala, mam na myśli właśnie owy podział na „dwa Podhala” - Skalne i Zielone/Niżne, który obecnie funkcjonuje, a powstał zarówno na drodze oddolnych działań jego (Podhala) mieszkańców, jak i poprzez działalność konkretnych badaczy uczonych. W poniższej pracy zbadam to, w jaki sposób mieszkańcy tzw. Zielonego/ Niżnego Podhala rozumieją i wyrażają swoją tożsamość regionalną. Tożsamość, która jest tożsamością GÓRALI PODHALAŃSKICH- bez zbędnych podziałów. Niniejsza praca wskaże na to, jak mieszkańcy (przedstawiciele grup bądź liderzy wśród mieszkańców) dwóch podhalańskich wiosek Harklowej i Łopusznej, mówią o przeszłości regionu Podhala, jak opowiadają jego historię, na jakie wydarzenia zwracają uwagę i jakie wydarzenia ich zdaniem były kluczowe dla obecnego stanu rzeczy, którym jest utrwalony podział. W pracy tej zostanie poruszony wątek obecnego rozróżnienia na „dwa Podhala”, w tym interpretacji tej subregionalizacji przez mieszkańców, z którymi prowadziłam rozmowy. Postaram się też wyjaśnić, dlaczego utrwalanie tego podziału jest błędem. Ponadto w pracy tej poruszone zostaną wątki tożsamości regionalnej, a ściślej tego, co mieszkańcy rozumieją przez ten termin i w jaki sposób wyrażają swój związek z Podhalem.

Much has been said about Podhale. Probably even more has been written and is being written. It is no exaggeration to say that every Pole knows where Podhale is located, has been there, and even if not, he has certainly seen the pictures - beautiful images created by groups at folklore festivals. A highlander with a ciupaga, like a symbol of the entire region; a shepherd grazing sheep on green pastures... Just as exaggerated are the words of Stanisław Witkiewicz, written around 1905: "It can be said without exaggeration that the Highlander has entered the Polish civilization in its entirety - from his hat to his furs". Confirmation of my words can also be found in other authors: "The Podhale costume is perhaps the most popular Polish folk garment, instantly recognizable and best preserved in the field, which has even grown to become a symbol of Polishness beyond the country's borders" . This is how Podhale is seen by the so-called "outsiders". Very often they are just tourists, visitors, "vacationers". It is quite different how Podhale is "seen" from "within", i.e., from the point of view of its inhabitants.Podhale is not homogenous. And it is difficult for it to be so. The shape it has now is a result of the turbulent and often difficult past of the region, which will be developed in the following chapters. The title of this work is "This is our Green Podhale. A Matter of Regional Identity". The title itself is a paradox. In my opinion as a researcher, and also in the opinion of my interlocutors, which will be discussed in the following chapters, the name 'Zielone Podhale' sounds at least controversial. Why? I will try to answer this question in this work. Mentioning the heterogeneity of Podhale, I mean the division into "two Podhale". - Skalne and Zielone/Niżne, which is currently in place, and which has come about both through the grassroots activities of its (Podhale's) inhabitants and through the activities of specific scholarly researchers. In the following paper, I will explore how the inhabitants of the so-called Green/Niżne Podhale understand and express their regional identity. An identity that is the identity of the Podhale Highlanders - without unnecessary divisions. This work will show how the inhabitants (representatives of groups or leaders among the inhabitants) of two Podhale villages, Harklowa and Łopuszna, talk about the past of the Podhale region, how they tell its history, which events they pay attention to and which events, in their opinion, were crucial for the present state of affairs, which is the established division. This paper will explore the current distinction between "two Podhale", including the interpretation of this sub-regionalisation by the residents I interviewed. I will also try to explain why perpetuating this division is a mistake. In addition, this paper will touch upon regional identity, and more specifically, what the inhabitants understand by this term and how they express their connection to Podhale.