Art. 296 of the Penal Code in theory and practice

Niniejsza praca ma na celu analizę praktyki orzeczniczej w zakresie przypisania odpowiedzialności za przestępstwo z art. 296 k.k., a dodatkowo charakterystykę jego znamion. W tym celu, w pierwszym rozdziale przedstawione zostały ogólne informacje dotyczące przestępstwa nadużycia zaufania, a także pojęcia obrotu gospodarczego, który stanowi przedmiot rodzajowej ochrony tego przepisu, mający szczególne znaczenie przy rekonstruowaniu znamion tego przestępstwa. Na potrzeby przedstawienia charakterystyki posłużono się wypowiedziami nauki, jak i orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego. Następnie w rozdziale drugim szczegółowej analizie poddane zostały znamiona przestępstwa nadużycia zaufania w postaci: sprawcy-zarządcy, czynności sprawczej polegającej na nadużyciu uprawnień lub niedopełnieniu ciążących na podmiocie tego przestępstwa obowiązków, skutku w postaci wyrządzenia znacznej szkody majątkowej, skutku w postaci sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa wyrządzenia znacznej szkody majątkowej, skutku w postaci wyrządzenia szkody majątkowej w wielkich rozmiarach, umyślności, nieumyślności oraz celu, polegającego na chęci osiągnięcia korzyści majątkowej przez sprawcę. W tym celu, podobnie jak w rozdziale pierwszym, posłużono się dorobkiem nauki i judykatury dotyczącym zarówno art. 296 k.k., jak i uchylonego art. 585 k.s.h., który z uwagi na podobieństwo znamion wspomnianych przestępstw, pozostaje aktualny. Rozdział trzeci niniejszego opracowania dotyczy wybranych zagadnień szczegółowych związanych z przypisaniem odpowiedzialności za przestępstwo nadużycia zaufania. W ramach tej części pracy omówione zostały najbardziej doniosłe kwestie, mianowicie wymiar kary za nadużycie zaufania, czynny żal określony w art. 296 § 5 k.k., czynny żal z art. 307 k.k., zgoda pokrzywdzonego oraz kolizja obowiązków. Ostatni, czwarty rozdział, stanowi wynik badań przeprowadzonych na podstawie akt spraw rozpoznawanych przed Sądem Rejonowym dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie dotyczących przestępstw z art. 296 k.k. i art. 585 k.s.h. Celem badań aktowych było przedstawienie sposobu rozumienia znamion składających się na przestępstwo z art. 296 k.k. (i odpowiednio art. 585 k.s.h.) przez organy wymiaru sprawiedliwości, a także sposób ich dowodzenia, a w konsekwencji weryfikacja, na ile wypowiedzi doktryny prawa karnego mają przełożenie na praktykę wymiaru sprawiedliwości w zakresie przypisania odpowiedzialności za przestępstwo nadużycia zaufania.

Aim of this paper is to analyse judicial practice regarding criminal responsibility resulting from the abuse of trust and to describe features of this crime. Therefore chapter one provides general information concerning abuse of trust and market, which is protected by art. 296 of the Penal Code and is fundamental for describing features of abuse of trust. For that, the views of theorists, courts and Supreme Court are presented and commented. Chapter two includes particulars on features of abuse of trust as follows: perpetrator-manager, act: abuse of entitlement or default of obligation, effect: damages or causation of damages hazard or huge damages, intentional or unintentional act, act in order to profit from the crime. For the purpose of that, the views of theorists and courts regarding art. 296 of the Penal Code and art. 585 of the Commercial Companies Code are presented as they are useful because of the similar structure of those crimes. Chapter three of this thesis concerns detailed issues, such as penalty, voluntary compensation for damages in art. 296 § 5 and art. 307 of the Penal Code, the aggrieved party’s consent and conflict of obligations. The last chapter is a result of research on files of cases heard before the District Court for Cracow-Centre in Cracow regarding crimes described in art. 296 of the Penal Code and art. 585 of the Commercial Companies Code. The purpose of this research was to present how courts understand and apply law regarding criminal responsibility for abuse of trust, examine proof and verify if views of theorists are reflected in judicial practice regarding criminal responsibility for abuse of trust.