Right to innovative therapy and its public funding

Afiliacja Autora: Uniwersytet im. Adam Mickiewicza w Poznaniu; Wydział Prawa i Administracji, Zakład Prawa Pracy i Prawa Socjalnego. Ekspertyza w projekcie "Normatywne aspekty badań i zastosowań innowacyjnych terapii" K/PMI/000546, NDS/547697/2022/2022

Przedmiotem niniejszej ekspertyzy jest kwestia dopuszczalności uregulowania w polskim prawie dostępu pacjentów do "innowacyjnej terapii". Chodzi o ustalenie, czy przepisy Konstytucji RP nie stoją na przeszkodzie umożliwieniu śmiertelnie chorym pacjentom, co do których wyczerpano już uznane formy leczenia, skorzystania ze świadczeń (jeszcze) niesprawdzonych/niezweryfikowanych, zatem potencjalnie szkodliwych, ale zarazem dających jednak szansę poprawy stanu zdrowia. Punktem wyjścia dla analizy przepisów Konstytucji RP jest zarówno argumentacja użyta dla wprowadzenia w USA ustawodawstwa "Right to Try", jak i ta przywołana przez niemiecki federalny trybunał konstytucyjny w tzw. uchwale mikołajkowej, statuującej prawo ubezpieczonego do wybranej przez niego i medycznie stosownej metody leczenia, nawet jeśli nie została ona uznana medycznie. Z uwagi na związanie RP przepisami Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności kluczowe znaczenie ma analiza jej postanowień dokonana w wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 13 listopada 2012 r. w sprawie - Hristozov i inni przeciwko Bułgarii. Odrębnym zagadnieniem jest natomiast finansowanie świadczeń "innowacyjnej terapii" ze środków publicznych. W szczególności chodzi o kwestię poniesienia ich kosztów w ramach szeroko rozumianego systemu opieki zdrowotnej w świetle zasady równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej oraz przy uwzględnieniu okoliczności, że nawet odnośnie do uznanych świadczeń lub leków przewidziano możliwość wyłączenia ich z katalogu świadczeń gwarantowanych z uwagi na skutki finansowe dla systemu opieki zdrowotnej lub koszt uzyskania dodatkowego roku życia skorygowanego o jakość (QALY).