Problematyka społeczeństwa i jednostki w powieści Hermanna Hessego „Peter Camenzind“

Issues of the society and the individual in Hermann Hesse’s novel "Peter Camenzind"

Niniejsza praca ma na celu zbadanie problematyki społeczeństwa i jednostki w powieści Hermanna Hessego pod tytułem „Peter Camenzind”. Wydany w roku 1904 tekst należy do gatunku powieści rozwojowej, a więc koncentruje się na przebiegu życia tytułowego bohatera (jednostki) wraz z doskonaleniem się jego osobowości. W utworze przedstawiony został również obraz wybranych warstw społecznych w Szwajcarii na przełomie XIX i XX wieku. Obok analizy dzieła głównym celem pracy jest udowodnienie postawionej we wstępie tezy, brzmiącej: Hermann Hesse w utworze „Peter Camenzind” wywyższa jednostkę, podczas gdy społeczeństwo traktuje krytycznie. W tekście tym jednostka nie jest jednak w stanie w pełni zdystansować się od społeczeństwa, gdyż jej potrzeba akceptacji zawsze prowadzi do poszukiwania innych ludzi.We wstępie pracy, obok zarysowania problematyki i kontekstu powstania dzieła, zostały podane również osobiste powody, mające wpływ na wybór tematu. Następnie zdefiniowane zostały najważniejsze socjologiczne pojęcia istotne dla zrozumienia analizy utworu, takie jak: społeczeństwo, warstwa społeczna, topografia i jednostka. W dalszej części pracy została przedstawiona analiza poszczególnych warstw społecznych, zobrazowanych przez Hessego, tj. chłopów, mieszczan (szczególnie artystów i intelektualistów) oraz rzemieślników. Analiza obrazu jednostki skupia się na trzech obszarach, związanych z cechami osobowościowymi głównego bohatera, a mających wpływ na jego poczucie odrębności wobec innych. Są to: motyw wędrówki, którą bohater nieustannie podejmuje, jego zamiłowanie do natury oraz fakt bycia artystą-poetą. W ostatnim rozdziale prześledzone zostały relacje Petera z innymi ludźmi oraz jego poczucie tęsknoty za przynależnością do grupy, wyrażonej poprzez jego finałowy powrót do rodzinnej wioski.Chociaż Hermann Hesse traktuje społeczeństwo i jednostkę jako dwie przeciwstawne sobie kategorie, należy zauważyć, że autor przekazuje też wartości uniwersalne takie jak humanitaryzm i konieczność działania na rzecz innych. Różnorodność tematów podjętych przez autora w „Peterze Camenzindzie” daje możliwość dalszych badań − na uwagę zasługuje choćby zarówno zbadanie uniwersalnego, jak i regionalnego charakteru dzieła.

The aim of this bachelor’s dissertation is to consider the problem of the society and the individual in the novel by Hermann Hesse “Peter Camenzind”. In form of a traditional novel of formation Hesse shows the transition of the title character (the individual) from a boy to a man together with his moral and psychological development. The background of all his actions is the society of Switzerland at the end of the 19th century. All I want to do in my work is to prove my thesis that whilst the individual is highly praised in “Peter Camenzind”, Hesse provides his readers with a critical image of social classes at that time. However, it is impossible for the protagonist to distance himself from the society because of his need of acceptance, which makes him looking for other people.In the introduction I present the main issues of the novel, the context of its creation and personal reasons why I have decided to explore this topic. The second chapter is dedicated to explaining some important terms from the sociological point of view. To clarify my analysis, I provide definitions of a society, a social class, topography and an individual. In the next part of the dissertation I focus on the social classes described in the novel. I scrutinize the passages in which Hesse depicts the peasants, the bourgeoisie (especially the intellectuals and the artists) and the craftspeople and I show his criticism of them. When it comes to the individual, I concentrate on Peter’s features which make him a truly unique person, such as: wanderlust, love of nature and artist’s sensitivity. In the last chapter I would like to bring up the issue of Peter’s longing for other people, which he expresses by his friendships and homecoming.Although Hermann Hesse regards both the society and the individual as two adversarial categories, he emphasizes that there is no another way for them than living together and cooperating with each other. The multitude of topics and motives in “Peter Camenzind” creates the opportunities to further study of the novel, especially in terms of its universal and regional character.

Das Ziel dieser Bachelorarbeit ist die Untersuchung der Problematik der Gesellschaft und des Individuums im Roman „Peter Camenzind” (1904) von Hermann Hesse. In der Form des Bildungsromans stellt der Schriftsteller das Leben und die Persönlichkeitsentfaltung des Titelhelden dar. Im Text ist auch das Bild der schweizerischen Gesellschaft an der Wende des 19. und 20. Jahrhunderts von großer Relevanz. In meiner Arbeit möchte ich die am Anfang angenommene These verteidigen, die lautet: Während Hermann Hesse in „Peter Camenzind“ einen Kult mit dem Individuum treibt, wird die Gesellschaft streng beurteilt. Allerdings ist es für das Individuum unmöglich, sich von der Gesellschaft völlig zu distanzieren und sie definitiv zu verlassen, weil das Individuum immer noch nach dem Kontakt mit Menschen suchen wird.In der Einführung habe ich den Kontext der Entstehung des Romans und Gründe, die meinen Wahl des Themas beeinflussten, präsentiert. Das zweite Kapitel wurde den soziologischen Begriffen, d.h. der Gesellschaft, der sozialen Schicht, der Topographie und dem Individuum gewidmet. Im dritten Kapitel habe ich die Analyse der im Text genannten Klassen der schweizerischen Gesellschaft (die Bauern, das Bürgertum und die Künstler, die Handwerker) durchgeführt. Was die Frage des Individuums anbelangt, so sind drei „Rollen“, in denen Peter vorkam, relevant: Im Roman wird er als Wanderer, als Naturliebhaber und als Dichter geschildert und in diesem Bereich habe ich die Analyse seiner Figur vorgenommen. Im Kapitel „Die Sehnsucht des Individuums nach der Gesellschaft“ habe ich letztendlich die Einstellung des Individuums zu den Menschen analysiert. Hier sind auch die Umstände, die seine Entscheidung für die Heimkehr bedingten, wichtig.Obwohl Hermann Hesse die Gesellschaft und das Individuum als zwei Antagonismen betrachtete, kann man bei ihm auch solche universelle Werte wie Humanitarismus oder gegenseitige Hilfe und Akzeptanz beobachten. Dieser Roman wäre auch einer näheren Betrachtung wert, was seinen universellen und regionalen Charakter anbelangt.