Hanna Pieńkowska - a monument conservator on the roads of rocky land

Hanna Pieńkowska (1917-1976), historyk sztuki, od 1945 r. pracownik w zespole Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie, od 1951 r. Wojewódzki Konserwator Zabytków w Krakowie, to postać, która nadała ton działaniom na rzecz ochrony zabytków w regionie krakowskim w 2 poł. XX w. Wśród jej zainteresowań szczególne miejsce przypadło Podtatrzu, które przemierzała wraz z Tadeuszem Staichem podczas licznych wędrówek krajoznawczych. Plonem tych podróży była ich wspólna książka pt. Drogami skalnej ziemi (Kraków 1956). Zawarto w niej m.in rozważania o Orawie, o zachowanych na tym terenie zasobach dziedzictwa kulturowego i sposobach jego ochrony. Pieńkowska interesowała się ochroną tradycyjnego budownictwa drewnianego, z tego względu propagowała i organizowała muzea skansenowskie w Zubrzycy Górnej, Nowym Sączu czy Wygiełzowie – Babicach. Badała i opisywała podtatrzańskie malarstwo na szkle. Była autorką koncepcji ochrony „historycznych struktur przestrzennych”, czyli małych miast i wsi zabytkowych wraz z ich krajobrazem. Badała także dekoracje malarskie kościołów drewnianych. W jej dorobku szczególną rolę odegrały dwór Moniaków w Zubrzycy Górnej, który stał się zaczątkiem skansenu orawskiego, oraz drewniany kościół w Orawce (dekoracja malarska tego kościoła była tematem jej wielokrotnych analiz naukowych). Mniejszym zainteresowaniem Pieńkowska obdarzała północną stronę Babiej Góry, jednak wpis do rejestru zabytków kościoła drewnianego w Zawoi dokonany w 1973 r. dokumentuje jej konserwatorską troskę, a dyrektywy ochrony domów z Zawoi czy Sidziny potwierdzają dostrzeganie tamtejszych wartości historycznych. Wiele stwierdzeń H. Pieńkowskiej na temat zasad ochrony zabytków architektury tradycyjnej, drewnianej pozostaje aktualnych do dziś.