The Silence of God towards the sacrifice of man. God, faith and spirituality in the film work of Ingmar Bergman and Andrei Tarkovsky

Ingmar Bergman oraz Andriej Tarkowski są często uważani za jednych z najwybitniejszych twórców kina autorskiego. Zarówno Tarkowski, jak i Bergman, byli szczególnie zainteresowani tematyką Boga i duchowości, ale mówili o tym w różny sposób. Celem pracy jest porównawcza analiza religijnych problemów w twórczości obu reżyserów. W swoich filmach Ingmar Bergman przede wszystkim rozpaczliwie zadawał pytanie o istnienie Boga, a jego poszukujący wiary bohaterowie wciąż doświadczali cierpienia psychicznego i niepokoju egzystencjalnego. Szwedzki reżyser w swoich filmach wielokrotnie podważał istnienie Stwórcy, ponieważ nie mógł uwierzyć, że dobrotliwy i chrześcijański Bóg Ojciec mógł pozwolić na istnienie zła w otaczającej rzeczywistości. Andriej Tarkowski natomiast głosił głęboką wiarę w Boga i zbawienną rolę religii w życiu społeczno-kulturowym. Uważał, że dążenie do duchowości to życiowy cel każdego człowieka. Jednak droga do osiągnięcia ewangelicznego ideału nie jest łatwa, szczególnie w czasie kryzysu cywilizacyjnego, który objawia się wzmożonym rozwojem naukowo-technicznym, zagrażającym sakralności świata. Duchowa walka jednostki o sens egzystencji w zlaicyzowanej rzeczywistości jest istotnym problemem każdego filmu Tarkowskiego. Dla twórczości obu reżyserów duże znaczenie ma ich życie osobiste. W swojej sztuce filmowej wyrażają swoje prywatne poglądy i odwołują się do swoich życiowych doświadczeń. Szczególnie dzieciństwo miało istotny wpływ na oryginalną osobowość artystyczną oraz duchową formację reżyserów. Obecność problematyki Boga, wiary i duchowości w twórczości obu reżyserów nie jest zatem wyłącznie artystyczną próbą zmierzenia się z tym trudnym tematem, ale również rezultatem głębokiej i osobistej potrzeby znalezienia odpowiedzi na zasadnicze i fundamentalne pytania egzystencjalne w życiu człowieka.

Ingmar Bergman and Andrei Tarkovsky are often regarded as one of the most outstanding creators of author's cinema. Both Tarkovsky and Bergman were particularly interested in the subject of God and spirituality, but they spoke about it in diffrent ways. The aim of the work is a comparative analysis of religious problems in the work of both directors. In his films, Ingmar Bergman first and foremost desperately asked the question of the existence of God, and his faith-seeking heroes continued to experience mental suffering and existential anxiety. The Swedish director in his films repeatedly undermined the existence of the Creator because he could not believe that the benevolent and Christian God the Father could allow the existence of evil in the surrounding reality. Andrei Tarkovsky, however, preached a deep faith in God and the salutary role of religion in socio-cultural life. He believed that the pursuit of spirituality is the goal of every human being. However, the path to achieve the evangelical ideal is not easy, especially during the civilization crisis, which manifests itself in increased scientific and technical development threatening the sacral world. The spiritual struggle of the individual for the sense of existence in secularized reality is an important problem of every film of Tarkovsky. For the creativity of both directors, their personal life is very important. In their film art, they express their private views and refer to their life experiences. In particular, childhood had a significant impact on the unique artistic personality and the spiritual formation of directors. The presence of the problems of God, faith and spirituality in the work of both directors is therefore not only an artistic attempt to tackle this difficult subject, but also the result of a deep and personal need to find answers to essential and fundamental existential questions in human life.