Witches' ointments, fatal toxins and truth serum : history and use of Solanaceae psychoactive plants

Bibliogr. s. 33-34

Rośliny halucynogenne z rodzaju psiankowatych (Solanaceae), takie jak bieluń (Datura), brugmansja (Brugmansia), mandragora (Mandragora), lulek (Hyoscyamus), lulecznica (Scopolia) oraz pokrzyk (Atropa), są znane już od starożytności. Składniki aktywne tych roślin, między innymi atropina i skopolamina, znajdują zastosowanie nie tylko w medycynie, ale również jako środki halucynogenne. Już w czasach antycznych uważano, że rośliny psiankowate powodują obłęd, demencję oraz śmierć, jak również obdarzają darem prorokowania. W średniowieczu stanowiły one składniki maści stosowanych przez czarownice celem wywołania wrażenia latania. Mimo iż było z nimi związanych wiele innych mitów i legend, doceniano i wciąż docenia się również ich właściwości lecznicze, na przykład rozkurczowe czy przeciwwymiotne. Rośliny z rodziny Solanaceae stosowane są przez amerykańskich i afrykańskich szamanów, nie tylko w medycynie, ale również podczas tradycyjnych rytuałów, na przykład inicjacyjnych. Alkaloidy tropanowe zawarte w wymienionych roślinach w dużych dawkach mogą powodować zatrucie, a nawet zgon. Szacunkowa dawka śmiertelna dla osoby dorosłej to ok. 100 mg atropiny lub skopolaminy. W przypadku dziecka dawka śmiertelna jest dziesięciokrotnie niższa. Rośliny psiankowate stosowane są ponadto w zastępstwie narkotyków, głównie przez młodych ludzi, mających pierwsze doświadczenia z substancjami psychoaktywnymi. Jednak ze względu na nieprzyjemne skutki uboczne ich zażywania często pierwsze doświadczenia okazują się ostatnimi.

Hallucinogenic Solanaceae plants like Datura, Brugmansia, Mandragora, Hyoscyamus, Scopolia and Atropa have been present in human life since the antiquity. Their active ingredients - atropine and scopolamine - except of being useful as medicines, induce hallucinations. Psychoactive properties of mentioned plants were noticed by the ancients. The plants were said to cause insanity, dementia and death but also to evoke prophesying. In the Middle Ages, they were used as constituents of the renowned witches flying ointments. There were a couple of myths surrounding Solanaceae plants, nevertheless their medical potential was known. They are used also nowadays as antispasmodic and antiemetic drugs. Hallucinogenic Solanaceae plants were used also by shamans from America and Africa. Not only have their therapeutic properties been appreciated, but also their hallucinogenic potency has played a gigantic role in traditional initiations. Tropane alkaloids extracted from some of the Solanaceae are toxic and may cause decease when overdosed. It is estimated that even a dose of 100 mg of atropine or scopolamine is lethal for adults and about ten times lower for children. Some of the mentioned plants are of interest to young people who have their first experience with hallucinogenic drugs of abuse. However, unpleasant adverse effects and high toxicity often make the first experience the last.