Angielsko-polska analiza porównawcza poprawności politycznej w kontekście płciowości i seksualności

Celem tej pracy jest analiza porównawcza nastawień wobec politycznie poprawnej komunikacji w języku polskim i angielskim w kontekście płciowości i seksualności. Zjawisko poprawności politycznej, choć nie jest niczym nowym w dyskursie publicznym, nadal wzbudza wiele kontrowersji dotyczących jego definicji i punktów widzenia, które należy przyjąć podczas jego analizy. Wielu badaczy postrzegało ten koncept jako swego rodzaju temat zastępczy wymyślony przez przeciwników aktywistów antydyskryminacyjnych po to, by podważyć ich starania związane z reformowaniem języka. Ja jednak podchodzę do tego zagadnienia od strony przede wszystkim lingwistycznej. Zaproponowałam definicję poprawności politycznej, która traktuje ją nie jako zero-jedynkową cechę przypisywaną pewnemu zestawowi słów, lecz jako wartość skalarną. Po zapoznaniu się z definicjami słownikowymi 45 słów i wyrażeń związanych z płcią i seksualnością (zarówno w języku polskim, jak i angielskim), a także po przeanalizowaniu najważniejszych strategii zwiększania poprawności politycznej w języku, skonstruowałam spektrum, w którym najbardziej obraźliwe i uwłaczające terminy znajdują się na jego jednym końcu, najbardziej inkluzywne i hiperpoprawne – na drugim, a bardziej neutralne słowa – pośrodku. Głównym przedmiotem moich badań była analiza wyników ankiety przeprowadzonej wśród studentów Instytutu Filologii Angielskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Uczestnicy otrzymali listę słów i wyrażeń oraz zostali poproszeni o ocenienie, w jakim stopniu byliby skłonni zaakceptować użycie takich wyrażeń w danym kontekście. Głównym wnioskiem płynącym z analizy wyników było to, że język sam w sobie ma wpływ na sposób postrzegania poprawności politycznej. Cechy takie jak płeć również wpływają na odbiór niektórych słów i wyrażeń oraz na to, czy zjawisko to jest oceniane pozytywnie. Pracę tę można potraktować jako podstawę do dalszych analiz dotyczących poprawności politycznej, jej różnych konceptualizacji oraz wpływu cech takich jak wiek, płeć i seksualność na wybory językowe i podejście do różnych zjawisk.

The purpose of this paper is to compare and contrast different approaches to politically correct language in English and Polish in the context of gender and sexuality. The phenomenon of political correctness, although not new in the public discourse, causes a lot of controversy concerning its definition and perspectives from which it should be analysed. A number of researchers have treated this concept as a strawman employed by the opponents of antidiscrimination campaigners to undermine their efforts of reforming the language. My approach, however, is predominantly linguistic. I proposed a definition of political correctness which treats it as a scalar value rather than a binary label attached to certain words and phrases. Having consulted some dictionary definitions of the 45 words and phrases connected with gender and sexuality (both in Polish and in English), as well as having analysed the most important strategies of increasing PC in language, I constructed a spectrum with the most offensive, derogatory terms at its one end, the most inclusive and hyper-correct terms at the other and the more neutral words in the middle. The main body of my research was analysing the results of the survey conducted amongst students of the Institute of the English Studies in the Jagiellonian University. The participants were given the lists of words and phrases and were asked to evaluate how likely they were to accept the use of such phrases in a given context. The main conclusion of the paper was that the language itself has an influence over the perception of political correctness. The characteristics such as gender also impact the reception of certain words and phrases. The paper might be treated as a basis for further analysis concerning political correctness, its various conceptualisations and the impact of characteristics such as age, gender and sexuality on the linguistics choices and the approaches towards different phenomena.