Build a new identity in opposition to the three periods of Polish history : Middle Ages, the Polish-Lithuanian commonwealth before the partitions and the Second Republic in selected speeches of Władysław Gomułka

Bibliogr. s. 155-156

Władysław Gomułka, będąc pierwszym sekretarzem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w latach 1956-1970, wygłosił szereg przemówień, w których nie tylko opisywał teraźniejszość oraz poruszał problemy współczesności, ale także odnosił je do przeszłości. Spośród epok dawnych w sposób surowy i rygorystyczny oceniał zwłaszcza średniowiecze oraz Rzeczpospolitą szlachecką. Krytykował, zgodnie z poglądami formacji marksistowskiej, feudalizm i dominację Kościoła, a także anarchię, w której upatrywał źródło upadku państwa oraz współczesnych wad narodowych, nawiązując tym samym do poglądów krakowskiej szkoły historycznej. Utrwalanie mitu ciemnego średniowiecza i anarchistycznej Rzeczypospolitej szlacheckiej miało na celu wykreowanie negatywnego obrazu przeszłości, dzięki któremu możliwe byłoby budowanie nowej tożsamości społecznej niejako na gruzach starej. Trzecim okresem pojawiającym się w przemówieniach Gomułki była II Rzeczpospolita, której problemy pierwszy sekretarz partii omawiał w sposób niezwykle szczegółowy, chcąc tym samym pokazać, że w PRL, wbrew panującemu przekonaniu, żyje się lepiej niż przed wojną. Analiza wybranych przemówień Władysława Gomułki, w których pojawiają się odniesienia do powyższych trzech okresów, jest celem niniejszego artykułu.

The paper discusses the selected speeches of Władysław Gomułka (1st secretary of the Polish Communist Party from 1956 to 1970), in which the attempt to build a new identity in opposition to the three periods of Polish history, indicated in the title, is visible. This is not a quantitative analysis - selected statements will be analyzed for the evidence of creating the image of the past for a specific purpose. It should be noted that the author of speeches was not only Gomułka, but also his co-workers. As such, this article analyzes texts that represented the views of wide range of people from the highest circles of power in the period in question. In the years 1956-1970, Gomułka many times presented the Party view of history, understanding the importance of an idea of the past in building a new socialist human identity. For this purpose, Gomułka frequently talked about three periods, which have been highlighted in the topic of this text: Middle Ages, the Polish-Lithuanian Commonwealth before the partitions and the Second Republic. His stories about the conditions prevailing in those periods were supposed to convince the listeners to look in positive light on the present time, to identify with it - and therefore to deny the existing to this point collective identification and to replace it with a new identity.