Bohemia and Moravia in the opinion of polish chroniclers until the end of 13th century.

Przedmiotem badań niniejszej pracy jest próba postrzegania przez Polaków państw Czech i Moraw zawarta w kronikach polskich do końca XIII wieku, przede wszystkim w kronikach Galla Anonima, Wincentego Kadłubka oraz w Kronice Wielkopolskiej W pracy wykazano, że wiedza na temat wyżej wymienionych państw była dostatecznie wysoka. Spostrzeżenia kronikarzy polskich są na tyle ciekawe, że pozwalają czytelnikom poznać historię, geografię oraz cechy południowych sąsiadów Polski. Kronikarze przedstawili opisy geograficzne wymieniając ważniejsze miasta Czech i Moraw oraz miasta graniczne. Zwracają uwagę opisy przyrody, w których celował głównie Gall Anonim. Dużo miejsca kronikarze poświęcili charakterystyce władców Czech i Moraw, którym autorzy nie szczędzą odwagi i męstwa, uwypuklając zarazem ich wady. Opisy królów i książąt czeskich doprowadzone są od Bolesława I do Wacława I, choć nie wszystkich władców autorzy wymieniają a i opisanym niekiedy szczędzono podanie czytelnikowi ich imienia, na przykład wymienionemu wyżej Bolesławowi I i Brzetysławowi. Mistrz Wincenty Kadłubek opisy okrasza uwagami moralizatorskimi oraz cytatami z autorów starożytnych. Kronikarze przedstawili sylwetki świętych oraz duchownych pochodzących z Czech, główne miejsce rezerwując św. Wojciechowi, jego bratu nieco miejsca poświęcił tylko Gall Anonim. Święty Wacław natomiast zostaje wymieniony tylko w Kronice Wielkopolskiej, nadmieniając budowę katedry krakowskiej pod jego wezwaniem. W kronikach znajdujemy informacje dotyczące księżniczek, żon władców polskich takich jak: Dobrawa, Judyta, córka Wratysława II bardzo ciepło wspominana ze względu na swe pobożne życie i jako matka Bolesława Krzywoustego. Helena córka Konrada II Znojemskiego poślubiona przez Kazimierza Sprawiedliwego.Kroniki Polskie Galla Anonima, Wincentego Kadłubka oraz Kronika Wielkopolska są na tyle ciekawe, że zagłębiając się w ich opisach można kontemplować piękno języka Galla, wiedzę z zakresu literatury klasycznej Wincentego Kadłubka oraz precyzje w przedstawianiu faktów autora Kroniki Wielkopolskiej.

Title: Bohemia and Moravia in the opinion of polish chroniclers until the end of 13th century. The purpose of this paper is Polish way of perceiving the lands of Bohemia and Moravia contained in Polish chronicles until the end of the 13th century, mainly in work of Gallus Anonymus, Wincenty Kadłubek and Wielkopolska Chronicle. This paper shows, that knowledge regarding the lands mentioned above was high-leveled. Chroniclers observations are very interesting – they help their receivers learning history, geography and characteristics of Polands southern neighbours. The chroniclers presented geographic descriptions, listing significant cities of Bohemia and Moravia as well as cross-border towns. Gallus Anonymus description of nature are compelling. The chroniclers focused on Bohemian and Moravian rulers – they emphasise their courage and bravery but at the same time they write about their flaws. The profiles of rulers contains portraits since Boleslaus I to Wenceslaus I. Although, not every ruler is listed as well as often their names are missing. The example could be Boleslaus I and Bretislaus. Wincenty Kadłubek adds to his descriptions some moralistical notices and quotes from the works of ancient writers. The chroniclers also show profiles of Bohemian saints and ecclesiastics, centred on Adalbert of Prague. Gallus Anonymus presented a profile of his brother. Saint Wenceslaus is mentioned only in Wielkopolska Chronicle, on the occasion of building the Royal Archcathedral Basilica in Kraków that was dedicated to him. In the chronicles we may find many information on princesses or wives of Polish rulers, such as Dobrawa and Judith, daughter of duke Vratislaus II, very warmly remembered as godly woman and mother of Boleslaus Wrymouth. They also mention Helena, daughter of Konrad II Znojemski, wife of Casimir the Just. Gesta Principum Polonorum by Gallus Anonymus, chronicle of Wincenty Kadłubek andWielkopolska Chronicle are very interesting works. While reading you can contemplate linguistic sumptuousness of Gallus Anonymus, Wincenty Kadłubeks knowledge of ancient literature and precision in describing historical facts in Wielkopolska Chronicle.