Human as a social being and the autism spectrum disorder - an analysis of cognitive-neurodevelopmental conditions and their impact on the functioning of the individual

Celem niniejszej pracy jest przegląd współczesnej wiedzy na temat poznania społecznego w kontekście spektrum autyzmu (ASD). Poznanie społeczne, definiowane jako zdolność do rozumienia emocji, intencji i przekonań innych osób, jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania w relacjach międzyludzkich. W pracy szczególną uwagę poświęcono biologicznym i poznawczym mechanizmom, które leżą u podstaw tych procesów. Omówiono najważniejsze struktury mózgowe zaangażowane w przetwarzanie informacji społecznych, takie jak przyśrodkowa kora przedczołowa (mPFC), styk płatów skroniowego i ciemieniowego (TPJ), tylna górna bruzda skroniowa (pSTS), system neuronów lustrzanych oraz układ limbiczny. W drugiej części pracy skupiono się na charakterystyce funkcjonowania osób w spektrum autyzmu i ich specyfice w zakresie poznania społecznego. Przeanalizowano główne teorie wyjaśniające te aspekty: teorię deficytu teorii umysłu, hipotezę słabej centralnej koherencji, deficyty funkcji wykonawczych, teorię empatyzacji i systematyzacji oraz koncepcję ekstremalnie męskiego mózgu. Praca porusza również kwestię społecznego wycofania osób z ASD - wskazując, że może ono wynikać nie z braku motywacji, lecz z ograniczeń neurokognitywnych. Podkreślono również znaczenie problemu podwójnej empatii oraz konieczność zmiany perspektywy w rozumieniu autyzmu jako różnorodnego, a nie deficytowego profilu rozwojowego.

The purpose of this paper is to review contemporary knowledge about social cognition in the context of autism spectrum disorder (ASD). Social cognition, defined as the ability to understand the emotions, intentions and beliefs of others, is crucial for proper functioning in interpersonal relationships. The paper pays particular attention to the biological and cognitive mechanisms underlying these processes. The most important brain structures involved in processing social information are discussed, such as the medial prefrontal cortex (mPFC), the temporal-parietal junction (TPJ), the posterior superior temporal sulcus (pSTS), the mirror neuron system and the limbic system. The second part of the paper focuses on the characteristics of the functioning of people on the autism spectrum and their specificity in terms of social cognition. The main theories explaining these aspects are analyzed: the theory of mind deficit theory, the weak central coherence, executive function deficits, the empathizing-systemizing theory, and the concept of the extreme male brain. The paper also addresses the issue of social withdrawal of people with ASD - pointing out that it may be due not to a lack of motivation, but to neurocognitive limitations. It also emphasizes the importance of the problem of dual empathy and the need for a change of perspective in understanding autism as a diverse, rather than a deficient, developmental profile.