Constitutional president prerogatives of european selected countries

Konstytucyjne prerogatywy prezydenckie są to szczególne uprawnienia głowy państwa, wymienione w najwyższym akcie ustrojowym, które dla swej realizacji nie wymagają kontrasygnaty premiera lub innego podmiotu. Prezydenckie prerogatywy można podzielić na dwa zasadnicze bloki. Pierwszy blok to konstytucyjne prerogatywy prezydenckie sensu largo, czyli szczególne uprawnienia, które pierwszy obywatel realizuje współdziałając z innymi podmiotami lub z mocy przepisów konstytucji. Drugi blok to konstytucyjne prerogatywy prezydenckie sensu stricte, czyli kompetencje głowy państwa wykonywane dyskrecjonalne. Po raz pierwszy prerogatywy prezydenckie we współczesnym tego słowa znaczeniu, na gruncie europejskim pojawiają się w Konstytucji II Republiki Francuskiej z 1848 roku. Początkowo dosyć rzadko spotykane, upowszechniły się po zakończeniu drugiej wojny światowej. W obecnych czasach występują w znakomitej większości konstytucji państw starego kontynentu. Prezydent V Republiki Francuskiej posiada bardzo silną pozycję ustrojową, co wynika z posiadanych niewielu, acz o bardzo dużej sile prerogatyw oraz praktyki ustrojowej. Praktyka w V Republice Francuskiej (prócz okresów koabitacji) poszła w kierunku wzmocnienia pozycji najwyższego reprezentanta w stosunku do innych najważniejszych organów państwowych. Prezydent Republiki Federalnej Niemiec posiada w świetle Ustawy Zasadniczej, jak również praktyki ustrojowej drugorzędny wpływ na bieg polityki państwa. Wynika to ze słabości przyznanych pierwszemu obywatelowi prerogatyw, które tylko w niewielkim stopniu zostały uzupełnione praktyką wykładni konstytucji. Konstytucja Republiki Chorwacji z 22 grudnia 1990 roku, w swym pierwotnym brzmieniu przyznawała prezydentowi szeroki zakres prerogatyw, uzupełniony praktyką szerokiej wykładni konstytucyjnych kompetencji pierwszego obywatela. W wyniku negatywnych doświadczeń, zreformowano Konstytucję Republiki Chorwacji w kierunku znacznego ograniczenia kompetencji prezydenta, zbliżając ją w kierunku parlamentarnego systemu rządów, z pozycją prezydenta zbliżoną do tej występującej w RFN. Niemożna natomiast postawić znaku równości pomiędzy pozycjami prezydentów tych państw, gdyż zakres prerogatyw prezydenckich w Republice Chorwacji jest znacznie bogatszy niż w Niemczech. Prerogatywy najwyższego reprezentanta, nie zaliczają się jednakże do tych najsilniejszych mających największy wpływ na działalność pozostałych organów państwowych. Republika Słowacka poszła w kierunku stopniowego wzmacniania słabych uprawnień prezydenckich, wynikających z tekstu pierwotnej Konstytucji uchwalonej 1 września 1992 roku. Pozycja głowy państwa, jaka wyłania się z tego aktu po zmianach dokonanych na przełomie XX i XXI wieku jest niejednoznaczna. Jest to zapewne prezydentura aktywna, pozbawiona natomiast prerogatyw, które mogły by świadczyć o dominującej pozycji głowy państwa. Stąd system polityczny Republiki Słowackiej traktuje się jako parlamentarny z aktywną prezydenturą. Konstytucja Ukrainy z 28 czerwca 1996 roku określiła prezydenta, jako postać bardzo ważną dla prawidłowego funkcjonowania całego aparatu państwowego. Pod względem pozycji ustrojowej głowa państwa Ukraińskiego przypomina pierwszego obywatela V Republiki Francuskiej. Podobieństwo to nie wynika jednakże z zapisów konstytucji, acz z faktycznej pozycji ustrojowej. W Konstytucji Ukrainy pozycja prezydenta została podkreślona, przez przyznanie mu licznych i czasami bardzo istotnych prerogatyw. Ukraińska praktyka ustrojowa jedynie rozszerzyła te uprawnienia, natomiast w przypadku V Republiki Francuskiej, praktyka ta określa silną pozycję prezydenta. Stąd ustroje obu tych państw zaliczane są do semiprezydenckiego systemu rządów.

Constitutional presidential prerogatives are special rights of the head of Poland, referred to in the supreme political act, which do not require a counter signature by the premier or another body to be executed. Presidential prerogatives may be divided into two fundamental blocks. The first block are sensu largo constitutional presidential prerogatives, in other words, special rights executed by the first citizen in co-operation with other entities or by virtue of constitutional rights. Another block includes sensu stricte constitutional presidential prerogatives, which are competences of the head of the country executed confidentially. Presidential prerogatives, in the contemporary meaning of the word, appeared in Europe for the first time in the Constitution of the Republic of France in 1848. Quite rare at first, they became popular after the end of the Second World War. Nowadays they are available in a considerable majority of constitutions of the Old Country states. The President of the French Republic has a very strong political position, which is a result of not numerous, but strong prerogatives and political practice. The practice in the French Fifth Republic (apart from cohabitation) was directed at enhancing the position of the highest representative as related to other most important state authorities. By virtue of the Fundamental Law, as well as the political practice, the president of the Federal Republic of Germany exerts minor influence on the course of state politics. The foregoing results from the weakness of the prerogatives granted to the first citizen, complemented with the interpretation of the constitution only to some extent. Initially, the Constitution of the Republic of Croatia as of 22nd December 1990 granted the president numerous prerogatives complemented with the practice of a wide interpretation of the constitutional competences of the first citizen. As a result of negative experience, the Constitution of the Republic of Croatia was reformed to considerably limit the competence of the president, making it similar to the parliamentary system of government, where the position of the president is similar to the one in the Federal Republic of Germany. However, the position of the president in both the countries is not equal, as the scope of presidential prerogatives in the Republic of Croatia is much broader than in Germany. Nevertheless, the prerogatives of the highest representative are not very strong or influential on the activity or other state authorities. The Slovak Republic aimed at the gradual enhancement of presidential rights resulting from the text of the previous Constitution enacted on 1st September 1992. The position of the head of state, which emerges from the act as amended at the turn of the 20th and 21st centuries is not explicit. It is certainly an active presidency, however devoid of prerogatives which could prove the predominance of the head of state. Therefore, the political system in the Slovak Republic is treated as the parliamentary one with active presidency. The constitution of Ukraine as of 28th June 1996 defines a president as a person very important for the proper functioning of the whole state apparatus. As far as the political position is concerned, the head of Ukraine is similar to the first citizen of the French Fifth Republic. The similarity does not result from constitutional regulations, but from the factual political position. In the Ukrainian constitution, the position of the president is emphasised by granting him/her numerous and often very crucial prerogatives. The Ukrainian political practice only extended the rights, while in the French Fifth Republic the practice defines a strong position of the president. Hence, the political systems of both the countries belong to the semi-presidential political system.