The influence of the borehole salt mining on the landforms with the Borehole Salt Mine Barycz as an example.

Tematem pracy jest wpływ eksploatacji soli metodą otworową na zmiany rzeźby terenu na przykładzie obszaru Kopalni Otworowej Barycz. Obszar, w którym w latach 1924–1998 wydobywano sól metodą otworową. Obszar położony jest na granicy dwóch ważnych jednostek geomorfologicznych: Karpat (Pogórze Wielickie) i Kotliny Sandomierskiej (Wysoczyzna Wielicko−Gdowska). Obszar Kopalni zajmuje w południowo-wschodniej części terytorium miasta Krakowa i północno-zachodnią części terytorium Wieliczki. Celem pracy jest poznanie zmian rzeźby terenu, które zostały spowodowane eksploatacją soli kamiennej metodą ługowania otworowego w Kopalni Otworowej Barycz w latach 1924–1998. Realizacja celu wymagała odtworzenia rzeźby terenu przed rozpoczęciem eksploatacji złoża w 1924 r., poznania skali deformacji terenu, które powstały w konsekwencji stopniowego poszerzania obszaru górniczego, zbadania wpływu wydobycia soli kamiennej metodą ługowania otworowego na zmiany rzeźby terenu oraz poznania prognoz dalszych zmian rzeźby po zakończeniu wydobycia.Wykorzystano metody terenowe i kameralne. Realizacja celu przebiegały w kilku etapach i obejmowała kwerendę biblioteczną, kartowanie terenowe, wykonanie dokumentacji fotograficznej. Do analizy zmian rzeźby terenu wykorzystano mapy topograficzne i geomorfologiczne z roku 1935, 1937, 1957, 1975, 1978, 1979, 1992, 1996, zdjęcia lotnicze z lat 1957 i 1975, a także dane ze skaningu laserowego LIDAR z 2014 r. Na ich podstawie wykonano mapy głównych elementów rzeźby terenu oraz dokonano ilościowej charakterystyki cech głównych form rzeźby terenu, które zestawiono w tabelach.Rzeźba obszaru przed eksploatacją miała cechy rzeźby pogórzy niskich. Wysokości bezwzględne wynosiły od 240 m n.p.m. do 360 m n.p.m. Szerokie garby z fragmentami spłaszczeń przechodziły bez wyraźnego załomu w wypukło-wklęsłe stoki. Stoki rozcięte były dolinami nieckowatymi. W trakcie eksploatacji soli metodą otworową bez ochrony stropu wystąpiły obniżenia terenu, szczególnie w centralnej części obszaru. Powstałe deformacje miały charakter ciągły i nieciągły. Były to obniżenia, a także zapadliska. Część zapadlisk wypełniała zasolona woda. Od 1974 r. największe zapadliska zagospodarowano jako składowisko odpadów komunalnych dla miasta Krakowa i Wieliczki.Powstałe deformacje powierzchni nieodwracalnie zmieniły krajobraz terenu Kopalni Otworowej Barycz. Zmiany rzeźby terenu w momencie przejścia Zakładu w stan likwidacji były duże. Od 1998 r. rozpoczęto prace rekultywacyjne, których zadaniem jest uporządkowanie rzeźby terenu polegające na zasypywaniu zapadlisk i tworzeniu nowych form wypukłych, a także przewrócenie obszarowi dawnych funkcji rolniczej i leśnej. Prace polegały również na nasadzeniach gatunków fitoremediacyjnych. W wyniku prac stwierdzono, iż powierzchnia przekształcona w wyniku eksploatacji soli metodą otworową i zwiększająca się wraz z poszerzaniem obszaru eksploatacyjnego w ciągu kolejnych lat, wyniosła ok. 80 ha (ok. 18 % powierzchni całkowitej). Największe zmiany rzeźby w postaci deformacji nieciągłych – zapadlisk, powstały w centralnej i północnej części obszaru. W części wschodniej i zachodniej eksploatacja prowadzona była mniej intensywnie, powstały niewielkie deformacje ciągłe. Główne elementy rzeźby tj. grzbiety, spłaszczenia, stoki, zostały przekształcone w niewielkim stopniu. Deformacji uległy dno doliny, a także koryto potoku Malinówka. W miejscu składowiska odpadów zapadliska zostały zasypane i utworzono w ich miejscu formy wypukłe. Rzeźba nadal ma cechy rzeźby pogórzy niskich.

The thesis focuses on the influence of mining on the landforms in the area of the Borehole Salt Mine Barycz which is located on the boundary between the lowest marginal zone of the Carpathian Foothills and Sandomierz Basin. The Salt Mine Barycz covers an area of 422 ha. An intensive borehole mining was conducted in the years 1924–1998. The aim of the study was to reconstruct the landforms before mining, describe impact of mining on the forms of relief and present some forecast of potential subsidence. Due to mining some surface deformations of relief appeared, e.g. subsidence basins and sinkholes. Since 1974, in the places where the subsidence basins were, there is a landfill site. According to some historic maps, a research showed the strong impacts on the landforms during 74 years of mining. Also, the process of reclamation was described. Due to research there was some forecast of potential subsidence made, especially those which may occur in the next years.