The political position of governor in the Polish tradition of state

STRESZCZENIE Praca poświęcona jest tematyce powstania i ewolucji urzędu wojewody w Rzeczpospolitej Polskiej i ma na celu przybliżyć dzieje tego urzędu w jego historii rozwoju, uwzględniając szereg zaistniałych rozwiązań organizacyjnych, realizowanych na przestrzeni wieków. Pierwotnie wojewoda na ziemiach polskich uosabiał głównie władzę wojskową i sadowniczą w społeczeństwie. Współcześnie wojewoda to przedstawiciel władzy wykonawczej, administracyjnej. W pewnych okresach historycznych instytucja wojewody przestała istnieć i została zastąpiona innymi organami. Odnosi się to do fragmentów historii Rzeczpospolitej, poczynając od zaborów, poprzez lata drugiej wojny światowej, kończąc na latach 1950-1973, kiedy realizowano wzorce radzieckie. Rekonstruując dzieje urzędu wojewody, szczególny nacisk położono na lata odrodzonej państwowości. W okresie 1919-1939, zwanym powszechnie międzywojennym. Wojewoda był przedstawicielem rządu, sprawującym z jego ramienia władzę państwową na podległym mu obszarze. Pod względem politycznym wojewodowie reprezentowali obóz rządzący. Obowiązki swe sprawowali współdziałając z urzędem wojewódzkim i starostami. W latach 1945-1950 oraz 1973-1990 administracją państwową kierowali wojewodowie powoływani przez premiera. Jednocześnie wojewoda był organem wykonawczym rady narodowej na szczeblu wojewódzkim. Ustawowa zmiana wprowadzona w połowie 1990 roku sytuuje wojewodę, jako przedstawiciela rządu podległego bezpośrednio Prezesowi Rady Ministrów, który wykonuje swą funkcję na określonym terenie – województwie. Ustawa z 1990 roku otwiera nowy rozdział w dziejach administracji państwowej. Opisując to zagadnienie nie można abstrahować od rozwiązań wcześniejszych, ale trzeba je przywołać i opisać, by lepiej pojąć współczesną istotę przedstawiciela Rządu, wypełnianą przez wojewodę.

SUMMARYThis master’s thesis is devoted to the theme of creation and evolution of the office of provincial governor of the Polish Republic and is aimed to bring the history of this office development, taking into account a number of organizational solutions carried out over the centuries.Originally the Polish provincial governor personified mainly the military, and judiciary branch in society. At present the provincial governor is a representative of the executive and administrative branch. In certain historical periods the provincial governor institution stopped to exist and was replaced by other authorities. This refers to the periods of history of the Republic, beginning with the partition, over the years of World War II and ending with years 1950-1973, when the Soviet patterns were carried out. Reconstructing the history of the office of provincial governor, special emphasis was put on the years of the reborn statehood. In the period 1919-1939, commonly known as the interwar, the provincial governor was a government representative , holding the state power in the area under his authority. Politically, the provincial governors represented the ruling camp. They did their duties in cooperation with provincial office and district administrators. In the years 1945-1950 and 1973-1990 provincial governors were in charge of state administration. They were appointed by the Prime Minister. At the same time the provincial governor was the executive authority of the National Council on provincial level. The statutory change made in the mid 1990 places the provincial governor, as a representative of the government subordinated directly to the Prime Minister, who performs his function in a definite area - the province. The act of 1990 opened a new chapter in the history of state administration.Describing this issue you can not disregard earlier solutions, but it must be recalled and described in order to understand better the contemporary nature of government representative, completed by the provincial governor.