Limits of science : about what we do not know

Bibliogr. s. 30-33

W artykule starano się pokazać, że pozostając w ramach samej nauki, pewnych barier nigdy nie przekroczymy: przede wszystkim nie wyjaśnimy, dlaczego świat jest racjonalny i dlaczego w ogóle istnieje. Nigdy też nie wyjdziemy poza poznawanie relacji, w jakie wchodzą obiekty różnego typu, i nie będziemy mogli poznać ich wewnętrznej natury. Główne tezy tej pracy stawiane są w ramach szeroko rozumianego naturalizmu i rozważań metanaukowych, zgodnie z którymi idee metafizyczne mogą być wprowadzane do naukowych programów badawczych jako ich wiodące bazowe idee heurystyczne, zaś te ostatnie są potem oceniane na podstawie ich płodności, a z kolei same teorie naukowe mogą być metafizycznie interpretowane. W ramach tak szeroko rozumianego naturalizmu sensowne jest zakładanie racjonalności świata i poszukiwanie sposobu, w jaki ta racjonalność się przejawia. Natomiast wykracza poza tak rozumiany naturalizm stwierdzanie, co jest źródłem tej racjonalności.

The article tries to show that there are intransgressible barriers that we will never cross within the confines of science itself: first of all, we will not explain why the world is rational and why it exists at all. What is more, we will never go beyond knowing the relationships between objects of different types, and we will not be able to know their intrinsic nature. The main theses of this work are placed within the limits of broadly understood naturalism and metascientific considerations, according to which metaphysical ideas can be introduced into scientific research programmes as their leading basic heuristic ideas, which are then assessed on the basis of their fertility, and in turn, the scientific theories themselves can be metaphysically interpreted. Within such broadly understood naturalism, it makes sense to assume the rationality of the world and to search for the way in which this rationality manifests itself. However, it goes beyond naturalism understood in this way to state what is the source of this rationality.