Analiza genderlingwistyczna na podstawie polskiej powieści Lubiewo Michała Witkowskiego i jej tłumaczenia na język niemiecki Christiny Marie Hauptmeier

Genderlinguictic analysis on the basis of polish novel Lubiewo by Michał Witkowski and its translation by Christina Marie Hauptmeier

Niniejsza praca składa się z sześciu rozdziałów. Pierwszy rozdział pracy poświęcony jest lingwistyce feministycznej. Przedstawione zostały tu pokrótce założenia tego kierunku oraz historia tej dziedziny językoznawstwa w Niemczech, która rozpoczęła się wraz z publikacją artykułu Senty Trömel-Plötz pod tytułem Linguistik und Frauensprache (1978). W tym rozdziale przedstawiona została również historia lingwistyki feministycznej w Polsce, począwszy od Jana Niecisława Baudouina de Courtenay a skończywszy na badaniach współczesnej badaczki Kwiryny Handke. Drugi rozdział niniejszej pracy skupia się przede wszystkim na cechach języka kobiet. Opisane zostały tu początki badań nad językiem kobiet, przede wszystkim teoria Otto Jespersena. Następnie zaprezentowane zostały teoria amerykańskiej lingwistki Robin Lakoff, która w swych badaniach używała metody introspekcji, co później zostało skrytykowane przez inne badaczki zajmujące się językiem kobiet m. in. przez Jennifer Coates. Trzeci rozdział przedstawia główne założenia lingwistyki gender i lingwistyki queer. W tym rozdziale przedstawione zostały definicje słowa gender (pl: płeć społeczna) oraz teorie Doing Gender autorstwa West i Zimmerman oraz teoria performatywności płci Judith Butler. Omówione zostały także obszary badań lingwistyki queer a szerzej opisany jeden z nich: badania nad językiem osób homoseksualnych. W czwartym rozdziale opisana została krótko ekwiwalencja denotacji. W rozdziale piątym zaprezentowany został materiał badawczy i metoda analizy: feministyczno-lingwistycznej, gender-lingwistycznej, queer-lingwitycznej oraz przekładoznawczej. Analiza feministyczno-lingwistyczna ma na celu rozpoznanie cech języka kobiet i mężczyzn w analizowanym korpusie językowym. Analiza gender-lingwistyczna skupia się na rozpoznaniu środków językowych służących konstruowaniu płci społecznej w badanym materiale. Analiza queer-lingwistyczna zajmuje się rozpoznaniem cech języka osób homoseksualnych w badanej powieści oraz w jej przekładzie na język niemiecki. Analiza przekładoznawcza zajmuje się ekwiwalencją denotacyjną występującą w przekładzie Lubiewa na język niemiecki. W rozdziale szóstym zaprezentowane zostały wyniki oraz wnioski płynące z analizy.

This master’s thesis is dedicated to genderlinguistic analysis of the Polish novel Lubiewo by Michał Witkowski and its translation into German by Christina Marie Hauptmeier. The aim of this work is to identify the features of the women’s language, the linguistics features to construct gender performativity, the features of gay language and types of denotative equivalence.

Die vorliegende Magisterarbeit besteht aus sechs Kapiteln. Das erste Kapitel wurde der feministischen Linguistik in Deutschland und in Polen gewidmet. In diesem Kapitel wurde kurz die Geschichte dieser Richtung in der Sprachwissenschaft, sowie die Einteilung dieser Disziplin in sprachsystembezogene und sprachgebrauchsbezogene Untersuchungen geschildert. Das zweite Kapitel behandelt das Problem der Forschung zum geschlechtstypischen Sprachverhalten, angefangen von der Forschung in den 20er Jahren des 20. Jahrhunderts bis hin zu der Forschung in den 70er Jahren des 20. Jahrhunderts. In diesem Kapitel wurden auch Merkmale der Frauensprache genannt und beschrieben. Das dritte Kapitel beschäftigt sich mit der Genderlinguistik und Queere Linguistik. Hier wurden verschiedene Definitionen und Gender Theorien, sowie der Untersuchungsbereich der Queeren Linguistik und Merkmale der Schwulen- und Lesbensprache dargestellt. Das vierte Kapitel dieser Arbeit behandelt kurz die denotative Äquivalenz und ihre Entsprechungstypen sowie die Übersetzungsverfahren zur Schließung von lexikalischen Lücken. Das fünfte Kapitel meiner Magisterarbeit stellt Methoden der feministisch-linguistischen, genderlinguistischen, queer-linguistischen und übersetzungswissenschaftlichen Analyse dar. Bei der feministisch-linguistischen Analyse handelt es sich um die Identifizierung einzelner Merkmale der Frauen- und Männersprache. Die genderlinguistische Analyse zielt auf die Identifizierung der sprachlichen Mittel, die der Darstellung des Geschlechts dienen. Die queer-linguistische Analyse hat zum Ziel Merkmale der Schwulensprache zu erkennen. Die überdetzungswissenschaftliche Analyse beschäftigt sich mit der denotativen Äquivalenz und ihrer Entsprechungstypen. Im sechsten Kapitel wurden die Ergebisse der Analyse dargestellt.