Poezja Józefa Czechowicza i Bohdana Ihora Antonycza w kontekście modernizmu

In his work I compere the poetry of Joseph Czechowicz and Bohdan Ihor Antonych. The overview provides the traditional definition of comparative literature, created by the French school, popular before World War II, whose activities have focused on comparing the literatures of the two nations. However, due to the limited possibilities offered by the French definition, I use in my work the piont of wiew of American school, which implies the equivalence of both parts of comparison and the references between literature and other arts.I also try to describe the affinity of both poets to the formation of modernism. I limit myself by including the analysis and interpretation of poetry, and resigning of the dramatic works and prose, because I believe that creativity is the most representative for Antonych and Czechowicz and it reflects fully their gifts to creative new worlds. . Besides poetry, I devote much attention to the reconstruction of poetics formulated by the Polish and Ukrainian, because - I think - in a decisive affect the understanding of this poetry. Restoration their points of wiews and showing a broad awareness of literarture and language help to include them in the current debate about modern art, its role and importance in today's world, her new "modernized" shape and position towards reality. Principium comparationis here are therefore the views of both authors, in particular those relating to poetry, characteristic of the formal determinants of poetry, presentation diagnosis of reality and poetic representations of similar, mythic structure.The work consists of two parts. The first part is entirely devoted to theoretical issues: the problems of modernism and its definition, contexts of poetry of Joseph Czechowicz Bohdan Ihor Antonych, issues related to modernism in Ukrainian and Polish literatures, theoretical concepts of both artists, which contain visible impact of the philosopher of literature, Roman Ingarden. The second part deals with the analysis and interpretation of specific poetic performances, their peculiar shapes , their relationship to reality, that reflects the condition of the world and man. It is not insignificant for me to implement the requirements of art works made by authors in theoretical texts.Comparison of poetry Antonych and Czechowicz highlights, what in previous studies were overlooked or marginalized. Antonych Czechowicz and create their poetical worda similar, and sometimes with the same elements, arranged in a mythical structure. But the poetical reality has other images. Through the poetry enriched with authorial commentary both poets draft of the new (modern) metaphysics. Czechowicz's world is constructed in opposition to the metaphysics of religious dogma and the spirit of christianity . Reflection on the human condition appears because people feel abandoned by God, naked, poor and lonely. Poetry is not only expresses the inexpressible, but also helps to "touch" this inexpressible by the ordinary man.In other way Antonych designs metaphysics, It is not rejecting the Christian dimensions but expanding their boundaries by the poetry.  Transcendence is extended to the whole natural world, and through that, leads to understanding and acceptance of universal order.

W swojej pracy zestawiam ze sobą ze poezję Józefa Czechowicza i Bohdana Ihora Antonycza Zestawienie takie umożliwia już tradycyjna definicja komparatystyki stworzona przez szkołę francuską, popularna jeszcze przed drugą wojną światową, której działania koncentrowały się na porównywaniu literatur dwóch narodów. Jednakże, ze względu na ograniczone możliwości, jakie niesie ze sobą definicja francuska, będę w swojej pracy wykorzystywać założenia szkoły amerykańskiej, która zakłada równorzędność obu porównywanych stron oraz zajmuje się odniesieniami pomiędzy literaturą a innymi dziedzinami sztuki. Próbuję również nakreślić przynależność do formacji modernistycznej obu poetów. Ograniczam się przy tym do analizy i interpretacji poezji, rezygnując z utworów dramatycznych i prozatorskich, uważam bowiem, iż twórczość liryczna jest najbardziej dla Czechowicza i Antonycza reprezentacyjna i to w niej najpełniej realizowane były kreacje autorskich światów. Prócz poezji wiele uwagi poświęcam rekonstrukcji poetyki sformułowanej przez Polaka i Ukraińca, gdyż – jak sądzę – w sposób zdecydowany wpływa ona na rozumienie tej poezji. Odtworzenie i przytoczenie spojrzeń obu twórców na sztukę i ukazanie ich szerokiej świadomości literackiej, włącza poetów w nurt dyskusji o nowoczesnej sztuce, jej roli i znaczeniu we współczesnym świecie, jej nowym, „zmodernizowanym” kształcie i położeniu wobec rzeczywistości. Principium comparationis są tutaj zatem poglądy obu autorów, w szczególności te dotyczące poezji, charakterystyczne formalne wyznaczniki wierszy, zawarta w poetyckim przedstawieniu diagnoza rzeczywistości oraz poetyckie reprezentacje o podobnej, mitycznej strukturze.Praca składa się z dwóch części. Pierwsza część w całości poświęcona jest zagadnieniom teoretycznym: problematyce modernizmu i zakresu pojęcia, kontekstom poezji Józefa Czechowicza i Bohdana Ihora Antonycza, kwestiom związanym z modernizmem w literaturach polskiej i ukraińskiej, koncepcjom teoretycznym obu twórców, w których widoczny jest wpływ filozofii literatury Romana Ingardena. W części drugiej natomiast zajmuję się analizą i interpretacją konkretnych przedstawień poetyckich pod kątem ich osobliwych kształtów formalnych, stosunku do rzeczywistości, zawartej w utworach refleksji nad kondycją świata i człowieka. Nie bez znaczenia jest dla mnie realizacja w utworach wymogów stawianych sztuce przez autorów w tekstach teoretycznych. Zestawienie poezji Czechowicza i Antonycza uwypukla to, co w dotychczasowych analizach było pomijane lub marginalizowane. Czechowicz i Antonycz kreują swoje światy poetyckie za pomocą podobnych, a czasami takich samych środków, u obu poetyckie tworzywa układają się w struktury mityczne. Jednak zsakralizowane rzeczywistości wierszy prezentują inne obrazy. Za pośrednictwem epifanijnych projektów rzeczywistości poezja wzbogacona o odautorski komentarz teoretyczny stanowi jednak u obu poetów projekt nowej (nowoczesnej) metafizyki. Czechowiczowski świat zbudowany jest w opozycji do metafizyki religijnej, w duchu dogmatyki chrześciajńskich. Refleksja nad kondycją człowieka rozpoczyna się bowiem w momencie, gdy został on opuszczony przez Boga, nagi, ubogi i samotny. Poezja ta nie tylko wyraża to co niewyrażalne, ale i pomaga „dotknąć” tego zwykłemu człowiekowi.Inaczej projektuje metafizykę Antonycz, nie odrzucając chrześcijańskich wymiarów poezji rozszerza ich granice. Transcendencja zostaje rozciągnięta na cały świat naturalny, poprzez niego wiedzie droga do poznania i akceptacji porządku wszechrzeczy.