Catalonia and right to self-determination. Case study.

Przedmiotem pracy jest prezentacja sytuacji Katalonii z perspektywy prawa do samostanowienia narodów. Celem pracy jest analiza prawa do samostanowienia narodów oraz jego zastosowania. Tezą pracy jest stwierdzenie, że Katalonia jest podmiotem prawa do samostanowienia i ma dostęp do realizacji tego prawa poprzez autonomię. Praca rozwinie rozumienie tzw. wewnętrznego aspektu samostanowienia narodów. Aspekt ten, w porównaniu z bardziej spektakularnym wymiarem zewnętrznym, nie otrzymuje wystarczająco uwagi w literaturze przedmiotu, a jednocześnie potencjalnie może oferować normatywne ramy dla rozwiązania konfliktów wewnątrz państw wielonarodowych na całym świecie. Kazus Katalonii, chociaż jak pokaże praca – na wielu płaszczyznach niedoskonały, może stanowić punkt odniesienia dla innych państw zmagających się z wyzwaniem wielokulturowości. W pierwszym rozdziale omówiona zostanie historia i status prawa do samostanowienia narodów w prawie międzynarodowym – w szczególności różnorodny charakter samostanowienia w kontekstach kolonialnych i niekolonialnych. Omówienie ram prawnych posłuży za podstawę późniejszych rozważań. Z uwagi na aspiracje narodowe Katalończyków skonkretyzowana zostanie również grupa podmiotów uprawnionych do samostanowienia, którą w polskiej nauce nazywa się „narodem”. Zrozumienie przypadku Katalonii niemożliwe byłoby również bez przybliżenia kultury i historii tej geograficznej krainy – ze szczególnym uwzględnieniem związków z innymi częściami królestwa, wojny o sukcesję hiszpańską, wojny domowej i czasów dyktatury. Z kolei współczesna realizacja prawa do samostanowienia Katalonii odbywa się głównie poprzez status wspólnoty autonomicznej w ramach Królestwa Hiszpanii, którego podstawy tworzą leżą w państwowym i regionalnym ustawodawstwie oraz w orzecznictwie – szczególny nacisk położony zostanie na Konstytucję Hiszpanii z 1978 roku, Statut Autonomii Katalonii z 2006 roku oraz wyrok hiszpańskiego Trybunału Konstytucyjnego z 2010 dotyczący zgodności Statutu z Konstytucją. Ten prawny krajobraz uzupełniony zostanie przez wspomnienie ustawodawstwa karnego, prawa wyborczego regulującego wybory do Kongresu Deputowanych oraz ram prawnych pozwalającym wspólnotom autonomicznym na uczestniczenie w stosunkach międzynarodowych. Z uwagi, że akty prawne nie funkcjonują w próżni omówiona zostanie również współczesna sytuacja polityczna w Katalonii. W pierwszej kolejności przytoczone zostaną najważniejsze wydarzenia w regionie – poczynając od lat 80 ubiegłego stulecia, a kończąc na organizacji referendum niepodległościowego w 2017 roku oraz jego reperkusjach politycznych i prawnych. Następnie omówione zostaną najważniejsze partie polityczne funkcjonujące w regionie w 2023 roku. Autor w skrócie wyjaśni również potencjalne przyczyny zmian na katalońskiej scenie politycznej na przestrzeni ostatnich 15 lat. Omówiona zostanie również polityka językowa prowadzona przez władze autonomiczne, z uwagi na fakt, że pozostaje ona kością niezgody między rządem autonomicznym i centralnym. Ta szczegółowa charakterystyka pozwoli poznać aspiracje i potrzeby katalońskiej społeczności. W ostatnim rozdziale pracy dokonana zostanie subsumpcja – pod normatywną treść prawa do samostanowienia narodów podstawiona zostanie sytuacja Katalonii wraz z omówieniem aspiracji artykułowanych przez partie polityczne. Analiza ta zostanie podzielona na 2 głównie części, w których kolejno zostanie zgłębiony zewnętrzny i wewnętrzny aspekt prawa do samostanowienia. Ten ostatni aspekt dodatkowo podzielony zostanie na sfery rozwoju wyszczególnione zgodnie ze wspólnym artykułem 1 Paktów Praw Człowieka. W ramach przeprowadzonej analizy dokonana zostanie ocena poszczególnych rozwiązań i zaznaczone zostaną aspekty, które potencjalnie mogą wymagać reformy w celu pełniejszej realizacji prawa do samostanowienia narodów.

The focal point of this thesis is the presentation of the situation of Catalonia from the perspective of the right to self-determination of peoples. The main point it is going to prove is that Catalonia is the subject of the right to self-determination and is effectuating this right through autonomy. The work will develop an understanding of the so-called internal aspect of self-determination. This aspect, compared to the more spectacular external dimension, receives little attention in the literature, while potentially offering a normative framework for resolving conflicts within multinational states around the world. The case of Catalonia, although as the work will show - imperfect on many levels, can be a point of reference for other countries struggling with the challenge of multiculturalism.The first chapter will discuss the history and status of the right to self-determination of nations in international law - in particular, the diverse nature of self-determination in colonial and non-colonial contexts. The discussion of the legal framework will serve as the basis for later considerations. Due to the national aspirations of the Catalans, a group of entities entitled to self-determination will be specified, as in Polish said group is called "nations". Understanding the case of Catalonia would also be impossible without the understanding of the culture and history of this geographical region - with particular emphasis on the links with other parts of the kingdom, the War of the Spanish Succession, the Civil War and the times of dictatorship. On the other hand, the contemporary realization of Catalonia's right to self-determination takes place mainly through the status of an autonomous community within the Kingdom of Spain, the foundations of which are laid in state and regional legislation and jurisprudence - particular emphasis will be placed on the Spanish Constitution of 1978, the Statute of Autonomy of Catalonia of 2006 and the 2010 judgment of the Spanish Constitutional Court regarding the constitutionality of the Statute. This legal landscape will be completed by the criminal legislation, electoral law regulating elections to the Congress of Deputies and the legal framework allowing autonomous communities to participate in international relations. Due to the fact that legal acts do not function in a vacuum, the contemporary political situation in Catalonia will also be discussed. First, the most important events in the region will be mentioned - starting from the 1980s and ending with the organization of the independence referendum in 2017 and its political and legal repercussions. Next, the most important political parties operating in the region in 2023 will be discussed. The author will also briefly explain the potential reasons for the changes on the Catalan political scene over the last 15 years. The language policy of the autonomous authorities will also be discussed as it continues to be a source of conflict between regional government and the one in Madrid. This detailed characterization will reveal the aspirations and needs of the Catalan community. In the last chapter of the work, a subsumption will be made - the situation of Catalonia and aspirations articulated by political parties will be analyzed from international legal perspective. This analysis will be divided into 2 main parts, in which the external and internal aspects of the right to self-determination will be explored successively. The latter aspect will be further divided into the areas of development listed in accordance with the common article 1 of the Covenants on Human Rights. As part of the analysis, individual solutions will be proposed in order to better implement the right to self-determination.