The Shtetl and its Heritage in European, National and Regional Contexts: History, Controversies, Preservation

Głównym celem pracy jest ukazanie żydowskiego miasteczka – sztetlu, w szerokim kontekście dziedzictwa europejskiego, narodowego i regionalnego. Pierwszy rozdział jest krótką refleksją na temat kultury żydowskiej w Europie i ma za zadanie wyjaśnić, dlaczego można mówić o wspólnocie dziedzictwa europejskiego i żydowskiego. Rozdział drugi ma charakter rysu historycznego i obejmuje okres od pierwszych przypadków osadnictwa żydowskiego na ziemiach współczesnej Polski i Ukrainy do czasów rozbiorów Rzeczypospolitej. Tak szeroki zakres czasowy ma na celu pokazanie wzajemnych relacji poszczególnych klas społecznych: szlachty, mieszczaństwa i chłopów z Żydami, którzy w okresie przed uformowaniem się nowoczesnych narodów byli postrzegani jako odrębny stan społeczny, co w rezultacie ma dać odpowiedź, na ile kultura żydowska była częścią kultury polskiej, bądź ukraińskiej. Trzeci rozdział jest w całości poświęcony sztetlowi i ma za zdanie wyjaśnić, czym faktycznie było żydowskie miasteczko. W tym celu zastosowano perspektywę geograficzno-historyczną, w której opisano okresy rozwoju miasteczka oraz wyznaczono obszar jego występowania; urbanistyczną, dającą pogląd na to, jak wyglądało typowe miasteczko; społeczno-kulturalną, ukazującą codzienne życie i stosunki jego mieszkańców oraz literacką, przybliżającą obraz sztetlu mitycznego, utrwalonego w pamięci i wyobraźni, stanowiącego motyw, który na stałe wpisał się do kultury nie tylko żydowskiej, ale i europejskiej. Czwarta część pracy omawia kwestię dziedzictwa sztetlu, jego znaczenia, potencjału, stanu oraz ochrony w kontekście regionu – Galicji. Ostatni rozdział będący swego rodzaju podsumowaniem rozważań, traktuje o problemach współczesności; jest próbą diagnozy stanu żydowskiego dziedzictwa w Polsce poprzez ukazanie dobrych i złych praktyk, wreszcie ma na celu zastanowienie się nad możliwie najlepszymi rozwiązaniami na przyszłość.

The main objective of this thesis is to present the shtetl - traditional Jewish town, in the broad context of European, national and regional heritage. The first chapter of the work is a brief reflection on Jewish culture in Europe and it aims to explain why we can talk about a common heritage of Europeans and Jews. The second chapter characterizes the historical period from the first cases of Jewish settlement in the territory of contemporary Poland and Ukraine to the period of The Partitions of Poland. Such a wide time perspective is aimed to show the mutual relations between main social classes: the nobility, middle-class and peasants with the Jews, who before the formation of modern nations were perceived as a separate social class. As a result of the analysis we get the answer to the question, was Jewish culture a part of Polish or Ukrainian ones? The main part of the work discusses the question what exactly was a shtetl. For this purpose author used a historical perspective to present period of developement of the shtetls; geographical perspective to designate the area of its occurrence; urban perspective to give an idea of what a typical town looked like; socio-cultural perspective to show the everyday life and relations between its inhabitants, and literary perspective to present the image of a mythical shtetl. The last one has a special meaning, because image of the shtetl survived in memory and imagination and still is a significance and popular motif, which belongs not only to Jewish, but also European culture. The last chapter is a kind of summary and deals with the problems of the present day. Author tries to diagnose the condition of Jewish heritage in Poland by showing good and bad practices, and finally aims to consider the best possible solutions for the future.