Niemiecki wywiad prasowy - realizacja językowa i tekstualna

German interview - it's linguistic and textual realisation

Praca ta, podzielona na dwa główne rozdziały – teoretyczny i praktyczny – nie jest dogłębną analizą wywiadu jako gatunku, lecz raczej zbiorem i opisem wybranych cech, którymi ten się charakteryzuje. W rozdziale pierwszym przedstawione są najważniejsze pojęcia z którymi ma styczność wywiad prasowy, poprzedzone są jednak krótkim wyjaśnieniem samych terminów i problematyki lingwistyki oraz lingwistyki tekstu, jako gałęzi nauki w której autor będzie się poruszać. Aby próba scharakteryzowania tego gatunku w ogóle była możliwa, stosownym jest zapoznanie się z niektórymi definicjami, bez którego o dalszych rozważaniach nie może być mowy. Pierwszym z tych terminów jest tekst. Mnogość porównywanych definicji oraz niemożność sformułowania jednej i właściwej, już w tym momencie powinny zwrócić uwagę czytelnika vel językoznawcy na problem subiektywizacji lingwistyki jako nauki. Mimo to, autor nie zagłębiając się w meandry znaczeń oraz filozoficznych interpretacji, w ramach możliwości przedstawia różne, często nawet sprzeczne definicje. Następnym z zagadnień pierwszego rozdziału są rodzaje tekstu. Autor nie próbuje klasyfikować tekstów, podaje jedynie wybrane, najistotniejsze metody ich kategoryzacji oraz kryteria podziału. Jednym z najważniejszych kryteriów są funkcje tekstów, podzielone i opisane w następującym rozdziale. Przedstawione zostają trzy różne rodzaje ich usystematyzowania, jednak wybrany i opisany zostaje ten Klausa Brinkera, z racji swojej największej popularności wśród językoznawców. Kolejnym elementem lingwistycznej analizy jest tekstualność oraz jej kryteria, które w tej pracy zostaną przedstawione w oparciu o podział De Beaugrande‘a i Dresslera. W rozdziale drugim, zanim przedstawione zostaną w końcu cechy wywiadu, autor poświęca chwilę na przyjrzenie się komunikacji, jako centralnemu pojęciu rozmowy. Już przy próbie zdefiniowania komunikacji rozbijamy się o cały szereg możliwych interpretacji tego terminu, z tego względu znów podanych zostaje kilka różnych definicji, z nadzieją, że staną się wstępem do ich empirycznej analizy przez samego czytelnika. Następnie przedstawione zostają dwa modele, aby zobrazować proces komunikacji – model matematyczny, będący punktem wyjścia do modelu lingwistycznego, w oparciu o który możliwe jest teraz tworzenie nowych i bardziej dokładnych modeli, uwzględniających kolejne aspekty językowe. Mając na uwadze powyższe, można przejść do opisu wywiadu, który rozpoczyna się od podania jego konkretnej, słownikowej definicji wg Dudena. Następnie zostaje zarysowana sytuacja komunikacyjna, przestrzeń w której zawiera się wywiad oraz jego autorzy. W kolejnym podrozdziale opisany został cel wywiadu – tutaj następuje podział na trzy jego rodzaje – wywiad prezentujący osobowość rozmówcy, wywiad dotyczący tylko faktów informacyjnych oraz taki, który odnosi się do przekonań rozmówcy - zilustrowane rzeczywistymi nagłówkami wywiadów. Funkcje tekstu, na przykład informacyjna, czy apelatywna, które wcześniej przedstawione tylko teoretycznie, teraz czytelnik ma możliwość zobaczyć w oparciu o przykłady. Wcześniej zostało wspomniane, iż wywiad jest rozmową przeniesioną na papier, lecz jest to rozmowa sterowana – które to sterowanie prowadzone jest przez dziennikarza za pomocą dobrze sformułowanych pytań. Pytania te zostają skategoryzowane oraz poparte przykładami w następnym rozdziale. Ostatni rozdział tej pracy poświęcony jest problematyce transkrypcji, jako ostatniego czynnika definiującego ostateczny kształt wywiadu. W tej części ukazane zostaje w jaki sposób można czytelnikowi przedstawić takie kwestie, jak choćby zawahanie podczas rozmowy, tłumaczenie z innych języków, czy, jak w przypadku precedensowej, prowadzonej pisemnie rozmowy z Böhmermannem, udział takich środków jak emotikony. Wnioski, które można wyciągnąć z niniejszej pracy przedstawione są na samym końcu.

This work is divided into two main chapters – theoretical and practical one. It should not be however treated as an in-depth analysis of the interview as a genre, but rather as a specification and description of it’s chosen features. In the first chapter, the most important terms, characteristic for the press interview are presented, preceded with short explanation of the text linguistics itself, as the branch of science upon which the author touches. It is necessary to peruse some definitions, without which the understanding of further part would be impossible. First of them is text. Multitude of compared definitions and the inability to form just one, should already at this moment blow the readers vel linguist whistle on the problem of the subjectivity in linguistics. The author without immersing herself in the meanderings of meanings and philosophical interpretations, presents, within the scope of possibility, different and sometimes even contradictory definitions. The next issue depicted in the first chapter are text types. However, also in this matter the linguists are not unanimous, therefore the author does not even try to classify them, but gives chosen, most important methods of their classification and citeria of division. Because one of the most important criterium are text functions, these are divided and described in the following section. The chapter concerning the text functions beginns with three types of their systematization, from which only one is chosen and described – the one formed by Klaus Brinker, by virtue of it's greatest popularity among linguists. Another important element is textuality and it’s criteria, in this thesis presented on the classification of De Beaugrande and Dressler. In the second chapter, before the final depistion of the interview’s features, the author looks at the case of communication, as the central point of conversations. Already at the attempt to define the communiaction, one comes across the number of possible interpretations of this term, that is why a couple of definitions are presented, in belief to be an opening for the empirical analyse by the reader himself. Then, the two models of communication are presented, to epitomize the communication process – the mathematical one, being a jumping-off point to the lingustic model, based on which it is now possible to create new and more precise models, containing more aspects relating to language, and the Jackobson’s model, containing more actual conversation factors. Next, the communication situation is described. That is the space containing the interview as well as it’s authors. With a view to that, it is now possible to move on to the characterisation of an interview, which begins with the specific, dictionaty definition by Duden. In the next chapter the interview’s purpose is described. Here comes it’s division into three types – an interview presenting the personality of the interlocutor, an interview concerning only informational facts and the one which only refers to interviewee’s beliefs – all of them ilustrated with real life headers. Text functions, such as informative or appellant one, formerly presented only theoretically, now the reader can see on the examples. As formerly mentioned, an interview is a conversation transfered to paper, it is however navigated by an interviewer using good formulated questions. These questions are categorised and exemplified in the next chapter. The last chapter is dedicated to the problematic of transcription, as the last factor influencing the final form of an interview. In this part the author shows how to portray such things as hesitation during the speech, translation from other languages, or, like in case of precedendet, written conversation with Jan Böhmermann, the use of such means like emoticons. The conclusions of this work are shown at the very end.

Die folgende Arbeit, in zwei Kapitel – theoretisches und praktisches – gegliedert, ist eine Sammlung und Beschreibung von ausgewählten Eigenschaften, die es charakterisieren. In dem ersten Kapitel werden die wichtigsten Begriffe dargestellt, mit denen das Interview zu tun hat. Sie sind aber mit einer kurzen Erklärung von sprachwissenschaftlichen Termini und Problematik von Textlinguistik eingeleitet, als der Zweig einer Wissenschaft in denen der Autor sich bewegen wird. Damit die Schilderung dieser Gattung überhaupt möglich wäre, scheint es sinnvoll, sich mit ein paar Definitionen bekanntzumachen. Der erste von diesen Begriffen ist Text. Die Menge von verglichenen Definitionen und das Unvermögen, die eine und richtige zu formulieren, sollen schon in diesem Moment den Leser vel Sprachwissenschaftler auf die Subjektivität der Linguistik aufmerksam machen. Trotzdem präsentiert der Autor verschiedene, manchmal auch widersprüchliche Definitionen. Die nächste Frage des ersten Kapitels sind Textsorten. Der Autor verzichtet darauf diese zu klassifizieren, sondern gibt ausgewählte, wichtigste Klassifikationsmethoden und Unterteilungskriterien an. Da das wichtigste Kriterium der Unterteilung ist die Funktion des Textes, widmet sich das nächste Kapitel mit Textfunktionen. Am Anfang des Kapitels werden drei Systematisierungsarten dargestellt, von denen nur eine gewählt und beschrieben wird – die von Klaus Brinker, aufgrund der größten Anerkennung unter den Sprachwissenschaftlern. Das nächste Element sind Textualität und ihre Kriterien, die in der folgenden Arbeit nach der Unterteilung von De Beaugrande und Dressler dargestellt werden. Bevor die Interviewsmerkmale letztendlich gezeigt werden in dem zweiten Kapitel, wird zuerst die Kommunikationsproblematik kurz erwähnt, als der Zentralbegriff eines Gesprächs. Schon bei dem Versuch die Kommunikation zu definieren, stößt man auf die ganze Reihe von möglichen Interpretationen dieses Begriffs, deshalb werden auch hier einige verschiedene Definitionen dargestellt, die als eine Einführung für die weitere empirische Analyse von dem Leser selbst dienen könnte. Danach werden zwei Modelle gezeigt, um den Kommunikationsprozess zu skizzieren – das mathematische Modell und das linguistische Modell, das als Ausgangspunkt ist für neue, mehr präzise Modelle ist, die mehr sprachliche Aspekte umfassen. Dann wird die Kommunikationssituation skizziert, also der Raum, wo sich das Gespräch und seine Autoren befinden. Das im Hinterkopf behalten, kann man mit Interviewbeschreibung anfangen und genau mit der konkreten Definition nach dem Wörterbuch von Duden. In dem nächsten Unterkapitel wird das Interviewsziel beschrieben, je nachdem, mit welchem Interviewstyp man zu tun hat – das Interview zur Person, das Interview zur Sache, oder das verschränkte Interview – die mit wirklichen Interviewsüberschriften veranschaulicht werden. Textfunktionen, zum Beispiel informative oder appellative, die vorher nur theoretisch dargestellt worden sind, sind jetzt in Anlehnung an Beispiele zu sehen. Wie schon früher erwähnt wurde, ist das Interview ein zu Papier gebrachtes Gespräch – das ist aber ein von dem Journalisten gesteuertes Gespräch, der mithilfe von gut formulierten Fragen den Ablauf des Gesprächs manipuliert. Diese Fragen werden in dem nächsten Kapitel kategorisiert und mit Beispielen belegt. Anschließend handelt das letzte Kapitel dieser Arbeit von der Transkriptionsproblematik, als dem letzten Faktor bei Interviewsproduktion. In diesem Teil wird dargestellt, mit welchen Mitteln man solche Sachen zeigen kann, wie Zögern während des Gesprächs, Übersetzung aus anderen Sprachen, oder, wie beim Präzedenz-Gespräch mit Jan Böhmermann, das schriftlich durchgeführt worden war, die Anwendung von Mitteln wie Emoticons. Die Schlussfolgerungen, die man aus dieser Arbeit ziehen kann, werden am Ende präsentiert.