Between the Language of War and Collective Care. Study of the Polish Pandemia

Rozpoczęcie się pandemii SARS-CoV-2 w Polsce oraz wprowadzenie tak zwanego lockdown’u zupełnie zmieniło życie codzienne Polek i Polaków. Przede wszystkim unaoczniło dwie siły społeczne – dyskurs publiczny oraz reprodukcję społeczną. Praca podejmuje się analizy tych dwóch zjawisk oraz porównania ich ze sobą. W przypadku dyskursu publicznego zastosowano analizę tematyczną głównych języków/słowników, którymi posługiwano się w czasie od początku marca do początku lipca. Materiał, na bazie którego przeprowadzono analizę to tygodniowe zbiory luźnych związków wyrazowych pojawiających się w mediach, a zebranych w ramach projektu „Słowa na czasie”, działającego przy Uniwersytecie Warszawskim. Z kolei w przypadku reprodukcji społecznej podjęto się wywiadów z przedstawiciel(k)ami trzech organizacji pomocowych, które działały w najbardziej intensywnym czasie pandemii i lockdown’u: „Widzialnej Ręki”, „Food not Bombs Kraków”, „Obiadów w czasach zarazy”. Rozmowy dotyczyły przyczyn podjęcia działania, praktycznej strony pomocy, relacji z instytucjami pomocy społecznej oraz organizacjami pozarządowymi, biograficznych doświadczeń pandemii oraz wizji najbliższej przyszłości. Obydwie części analityczne uwidaczniają dysfunkcyjność i niedomogi obecnego systemu społeczno-politycznego w Polsce, zwracając szczególną uwagę na niedomogi w sferze pomocy wykluczonym. W dyskursie publicznym przez pierwsze tygodnie pandemii dominowały języki wojny, paniki, kontroli i ekonomii, marginalne okazały się wątki pomocy i współpracy. Wraz z nadejściem maja, a później czerwca, tematyka pandemii zaczyna zanikać, zastępowana jest innymi kwestiami (wybory, sytuacja osób LGBTQ+), które również przedstawiane są w sposób wysoce konfliktowy i budzący niepokój. Atmosferę „napięcia”, „paniki”, „totalnej mobilizacji” potwierdzają rozmowy z aktywist(k)ami. Oni i one w sposób praktyczny postanowiły to poczucie przełamać, angażując się społecznie, tworząc wspólnotę dbających o siebie osób. Ich doświadczenia pokazują do jak głębokiego paraliżu instytucji publicznych i organizacji charytatywnych doszło w czasie pandemii. Wnioski z analizy w ramach programu socjologii publicznej powinny posłużyć dyskusji nad słusznością przyjętej strategii komunikacyjnej władz i mediów, stanie publicznej reprodukcji społecznej w Polsce oraz roli akademii w działaniu na rzecz alternatyw.

The beginning of SARS-CoV-2 pandemic in Poland as well as the so called lockdown completely changed the everyday life of Poles. Above all it highlighted two social powers – the public discourse and the social reproduction. The following thesis undertook an analysis of both of these phenomena and additionally compared them. In the case of the public discourse a thematic analysis of the main languages/vocabularies since the beginning of March till the beginning of July was used. The research material, on the basis of which the analysis was made, consists of weekly collection of phrases used in the media, made by “Słowa na czasie” project working alongside University of Warsaw. In the case of the social reproduction, interviews with representatives of three aid organizations that worked during the most intensive period of the pandemic were conducted – they were “Widzialna Ręka” (“Visible Hand”), “Food not Bombs Kraków”, “Obiady w czasach zarazy”. The interviews touched upon the reasons for taking up these activities, the practical side of aiding, relationship with social assistance institutions and nongovernmental organizations, biographical experiences of the pandemic and visions of the near future. Both analytical parts show a dysfunctional and deficient socio-political system in Poland, paying special attention to the sphere of helping the excluded. In the public discourse languages of war, panic, control and economy were the most dominant ones, while the themes of help and cooperation were marginalized. With the turn of May, and later June, the topic of pandemic started to disappear, replaced by other ones (elections, situation of LGBTQ+ people), portrayed in similarly antagonistic and worrisome way. The atmosphere of “tension”, “panic”, “total mobilization” finds its confirmation in the interviews conducted with the activists. They tried to break this mood in a practical way by becoming involved, creating a community of people caring about each other. Their experiences show how deep the paralysis of public institutions and charity organizations really was. The conclusions from the analysis should accordingly with the programme of public sociology serve a discussion on 1) the validity of the communications strategy of the authorities and media, 2) the state of the public social reproduction in Poland and 3) the role of the academia in working for alternatives.