O historii i ekwiwalencji wybranych niemieckich i polskich terminów muzycznych z zakresu muzyki klasycznej

On the History and Equivalence of Selected German and Polish Musical Terms in the Field of Classical Music

Celem niniejszej pracy było przedstawienie rozwoju terminologii muzycznej w dziedzinie muzyki klasycznej oraz porównanie niemieckiego i polskiego słownictwa muzycznego. W pierwszym rozdziale opisana została historia muzyki klasycznej oraz definicja muzyki poważnej. Przedstawieni zostali znani niemieccy kompozytorzy wraz z przykładami form muzycznych charakterystycznych dla muzyki klasycznej. W podrozdziale 1.1 omówiona została epoka baroku, jej przedstawiciele oraz pojęcia, jakie w tym okresie powstały. Następnie przedstawiony został klasycyzm, nowo powstałe formy muzyczne oraz kompozytorzy tej epoki. Kolejnym opisanym okresem był romantyzm, gdzie również wymienieni zostali jego przedstawiciele, ich dzieła oraz nowo powstałe pojęcia. Jako ostatnia omówiona została muzyka XX i XXI wieku, gdzie przybliżone zostały nowo powstałe techniki oraz kompozytorzy tego okresu. W drugim rozdziale wyjaśnione zostało pojęcie ekwiwalencji, przedstawione zostały jej poziomy oraz rodzaje. Szczegółowo opisana została ekwiwalencja denotatywna, ze względu na jej udział przy porównywaniu terminów w rozdziale 3. Następnie przedstawione zostały rodzaje równoważności denotatywnej. W części 3.1 przedstawione zostały przykłady ekwiwalentnych terminów, które mają tę samą pisownię i znaczenie w obu językach. Pojęcia te mają wspólne pochodzenie i nie zmieniły się w obu językach. W sekcji 3.1.1 omówione zostały ekwiwalentne terminy, które lekko różnią się pod względem pisowni, ale w dalszym ciągu mają wspólne pochodzenie etymologiczne. Podane zostały przykłady terminów pochodzących głównie z języka greckiego, łacińskiego, francuskiego i włoskiego. W kolejnej części znajdują się pojęcia, które różnią się w języku niemieckim i polskim. Podane zostały ich pochodzenia etymologiczne, a różnice pokazane zostały na przykładzie nazw instrumentów muzycznych. Ostatnia część pracy prezentuje terminy, które w języku niemieckim mają bardziej obszerną definicję lub odpowiadają kilku pojęciom w języku polskim. Przedstawione są definicje tych pojęć oraz ich etymologia.

The aim of this thesis was to present the development of musical terminology in the field of classical music and to compare German and Polish musical vocabulary. The first chapter describes the history of classical music and provides a definition for it. Famous German composers are introduced along with examples of musical forms characteristic of classical music. Section 1.1 discusses the Baroque era, its representatives, and the concepts that emerged during this period. The next musical period is Classicism. Newly formed musical forms, and composers of this era are then presented. The Romantic period is described next, listing its representatives, their works, and newly formed concepts. The final discussed period was the New Music era, where newly formed techniques and composers of this period were introduced. The second chapter explains the concept of equivalence, presents its levels and types. Denotative equivalence is described in detail due to its role in comparing terms in Chapter 3. The types of denotative equivalence are then presented. Section 3.1 provides examples of equivalent terms that have the same spelling and meaning in both languages. These terms have a common origin and have not changed in both languages. Section 3.1.1 discusses equivalent terms that differ slightly in spelling but still share a common etymological origin. Examples of terms mainly derived from Greek, Latin, French, and Italian are provided. The next part includes terms that differ in German and Polish. Their etymological origins are provided, and the differences are illustrated using examples of musical instrument names. The final part of the thesis presents terms that have a broader definition in German or correspond to multiple concepts in Polish. The definitions of these terms and their etymology are presented.

Das Ziel der vorliegenden Arbeit ist es, die Entwicklung der musikalischen Terminologie im Bereich der klassischen Musik darzustellen und das deutsche und polnische musikalische Vokabular zu vergleichen. Im ersten Kapitel wird die Geschichte der klassischen Musik definiert und kurz beschrieben. Berühmte deutsche Komponisten werden vorgestellt, zusammen mit Beispielen für musikalische Formen, die für die klassische Musik charakteristisch sind. Abschnitt 1.1 behandelt das Barockzeitalter, seine Vertreter und die Konzepte, die in dieser Zeit entstanden sind. Die nächste musikalische Epoche ist der Klassizismus. Neu entstandene musikalische Formen und Komponisten dieser Ära werden vorgestellt. Als nächstes wird die Romantik beschrieben, wobei ihre Vertreter, ihre Werke und neu entstandene Konzepte aufgeführt werden. Die letzte behandelte Periode ist die Neue Musik, in der neu entstandene Techniken und Komponisten dieser Zeit vorgestellt werden. Das zweite Kapitel erklärt das Konzept der Äquivalenz, stellt ihre Ebenen und Typen vor. Die denotative Äquivalenz wird aufgrund ihrer Rolle beim Vergleich von Begriffen im Kapitel 3 detailliert beschrieben. Die Typen der denotativen Äquivalenz werden dann präsentiert. Abschnitt 3.1 bietet Beispiele für äquivalente Begriffe, die in beiden Sprachen dieselbe Schreibweise und Bedeutung haben. Diese Begriffe haben einen gemeinsamen Ursprung und haben sich in beiden Sprachen nicht geändert. Abschnitt 3.1.1 behandelt äquivalente Begriffe, die sich leicht in der Schreibweise unterscheiden, aber immer noch einen gemeinsamen etymologischen Ursprung haben. Beispiele für Begriffe, die hauptsächlich aus dem Griechischen, Lateinischen, Französischen und Italienischen stammen, werden gegeben. Der nächste Teil umfasst Begriffe, die sich im Deutschen und Polnischen unterscheiden. Ihre etymologischen Ursprünge werden angegeben, und die Unterschiede werden anhand von Beispielen von Musikinstrumentennamen veranschaulicht. Der letzte Teil der Arbeit präsentiert Begriffe, die im Deutschen eine breitere Definition haben oder mehreren Konzepten im Polnischen entsprechen. Die Definitionen dieser Begriffe sowie ihre Etymologie werden vorgestellt.