Rozdwojenie jaźni jako przedstawienie kryzysu męskości w Niezwykłym Przypadku Doktora Jekylla i Pana Hyde’a, The Eye in the Door i Podziemnym Kręgu

W mojej pracy przedstawiłam różne obrazy rozdwojenia jaźni w literaturze angielskojęzycznej, bazując na wybranych przeze mnie dziełach literackich: „Niezwykły Przypadek Doktora Jekylla i Pana Hyde’a” Roberta Louisa Stevensona, „The Eye in the Door” Pat Barker i „Podziemny krąg” Chucka Palahniuka. W mojej analizie starałam się wykazać, iż pomimo różnic czasowych między tymi utworami w opisanych w nich relacjach między jednostką a społeczeństwem mężczyźni mają tendencję do tworzenia grup opartych na silne patriarchalnych wzorcach, charakteryzujących się wzajemną konkurencją i dążeniem do władzy. Pomimo wynikających z tego ograniczeń, te grupy są też źródłem przyjaźni i prestiżu. Użyte przeze mnie przykłady dzieł literackich przedstawiają rozdwojenie jaźni jako potworny efekt niemożliwości dostosowania się do społeczeństwa, w którym jednostka żyje. W efekcie przejawia ona zachowania aspołeczne, mające na celu zniszczenie społeczeństwa rozumianego jako wroga i opresora. Problem ten dotyka mężczyzn pomimo różnic czasowych i kulturowych. Mechanizmy życia w patriarchalnym społeczeństwie wydają się więc błędnym kołem: pomimo szczerej chęci sprostania jego normom i dostosowaniu się do narzuconych przez nie stereotypów: gentlemana, czy też macho z klasy robotniczej, uniemożliwiają one jednostce pełne zaakceptowanie siebie.

In my thesis I discuss the representations of the dissociative identity disorder in Anglophone literature in selected works: Robert Louis Stevenson’s The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde, Pat Barker’s The Eye in the Door and Chuck Palahniuk’s Fight Club series. I hypothesised that regardless of the times, men tend to form strong patriarchal societies, characterised by competitiveness and the desire for power. Those communities are both source of friendship, prestige and constraints. Those who do not fit such a model easily may feel oppressed, while at the same time they try to make up for their seeming weakness by attempts to prove themselves through violence, and to satisfy their instincts in alternative personalities. The examples of the dissociative identity disorders that I have chosen highlight the monstrous effect that the societies propagating macho models have on their members. On the one hand, the protagonists do everything to be accepted. On the other, they secretly try to either disobey or destroy the established order. These novels show that for the male individual living in the patriarchal society is like running in the vicious circle: society imposes on men a plethora of expectations presented in the stereotypes of the gentleman, the working class man, and the macho masculinity. An inability to conform to them leads both to one’s frustration, rebellion and misery.