Constitutional control of law in the common law system and in the statutory law system taking as an example the American Supreme Court and the Polish Constitutional Tribunal

Celem pracy jest omówienie kontroli konstytucyjności prawa w systemie common law i w systemie prawa stanowionego na przykładzie amerykańskiego Sądu Najwyższego i polskiego Trybunału Konstytucyjnego. W pierwszej kolejności zostały przedstawione modele kontroli konstytucyjności prawa na przykładzie systemu amerykańskiego, systemu polskiego (kontynentalnego), systemu francuskiego, systemu brytyjskiego (modelu quasi sądowej kontroli konstytucyjności) oraz systemu szwajcarskiego. Następnie omówiono kontrolę konstytucyjności prawa w systemie common law na przykładzie amerykańskiego Sądu Najwyższego (Supreme Court) analizując historię amerykańskiego sądownictwa konstytucyjnego, ogólne założenia amerykańskiego sądownictwa konstytucyjnego, kompozycje składu amerykańskiego Sądu Najwyższego, zagrożenia dla niezależności, bieżące problemy orzecznicze na przykładzie zakazu aborcji oraz statystyki orzecznicze. Z perspektywy tych samych elementów przeanalizowano następnie kontrolę konstytucyjności prawa w systemie prawa stanowionego na przykładzie polskiego Trybunału Konstytucyjnego. W konkluzji stwierdzono, że nie istnieje model optymalny (idealny), który mógłby być recypowany przez poszczególne kraje, aczkolwiek model amerykański efektywniej zapobiega zakusom władzy wykonawczej i ustawodawczej wpływania na władzę sądowniczą, niż model kontynentalny w wersji polskiej i przedstawiono postulaty de lege ferenda recepcji pewnych elementów systemu amerykańskiego.

The aim of the master thesis is to discuss the constitutional control of law in the common law system and in the statutory law system taking as an example the American Supreme Court and the Polish Constitutional Tribunal. First, models of constitutional review of law were presented on the example of the American system, the Polish (continental) system, the French system, the British system (a model of quasi-judicial constitutional review) and the Swiss system. Then, the review of the constitutionality of law in the common law system was discussed on the example of the American Supreme Court, analyzing the history of the American constitutional court, the general assumptions of the American constitutional court, the composition of the American Supreme Court, threats to independence, current judicial problems on the example of the abortion ban and case law statistics. From the perspective of the same elements, the review of the constitutionality of law in the statutory law system was analyzed on the example of the Polish Constitutional Tribunal. The conclusion states that there is no optimal (ideal) model that could be adopted by individual countries, although the American model more effectively prevents attempts by the executive and legislative powers to influence the judiciary than the continental model in the Polish version, and de lege ferenda postulates for the reception of certain elements of the American system.