Image of a ruler in James I the Conqueror's "Llibre dels fets"

W 1213 r. zmarł Piotr I Katolicki, broniąc swoich oksytańskich wasali i sojuszników przed krucjatą Szymona de Montfort. Władał on Koroną Aragonii, czyli owocem unii Królestwa Aragonii i Hrabstwa Barcelony, która została zawarta w 1137 r. Po śmierci Piotra I tron przypadł jego jedynemu prawowitemu następcy, Jakubowi I. Miał on wówczas zaledwie pięć lat, lecz udało mu się pozostać u władzy aż do śmierci w 1276 r. Pierwsze lata panowania młodego króla były pełne wewnętrznych sporów i buntów, a uspokojenie sytuacji w państwie przyniósł dopiero pokój z malkontentami w 1227 r. Po tych trudnych latach dojrzewania do samodzielnych rządów, Jakub I mógł wreszcie przenieść swoje ambicje poza granice własnej monarchii. Jego wielkie sukcesy na polu rekonkwisty, przede wszystkim na Majorce (1229) i w Walencji (1233-1245), sprawiły, że powszechnie nazywa się go Zdobywcą. Jednak powodzenie w podbojach nie było gwarantem spokoju - rebelie ciągnęły się do śmierci monarchy. W przeciągu tych długich lat panowania, Jakub I postanowił sporządzić kronikę własnych dziejów, którą z czasem nazwano ,,Llibre dels fets”. Jest to autobiografia, która została podyktowana przez Jakuba I, a następnie spisana w języku starokatalońskim. Za sporządzeniem takiego dzieła stało kilka celów - Zdobywca chciał umocnić nim swoją pozycję, a także przekazać niezbędną wiedzę o sprawowaniu władzy dla potomnych. Równocześnie ,,Llibre dels fets” zawiera szczegółowe opisy konfliktów, które dają wgląd na pierwszoosobową perspektywę prowadzenia wojny w średniowieczu. Przedstawiono tam większość kluczowych wydarzeń z życia autora, głównie politycznych, lecz również prywatnych. Zakres informacji, w połączeniu z narracją pierwszoosobową i osobistymi przemyśleniami Jakuba I, poskutkowały stworzeniem unikalnej kroniki, która równocześnie stanowi subiektywne sprawozdanie z niemal całego życia średniowiecznego monarchy. Dlatego też w ,,Llibre dels fets” można doszukiwać się elementów budujących obraz władcy, które były celowymi zabiegami autora, dążącego do utrwalenia własnego mitu. To właśnie ta autokreacja wizerunku monarchy była obiektem badań niniejszej pracy. Problem został zbadany poprzez zestawienie treści ,,Llibre dels fets” z późniejszymi pracami. Pozwoliło to wykazać zabiegi, które zostały zastosowane przez Jakuba I w celu umocnienia obrazu władcy, a także odkryć różne pominięcia i manipulacje, dzięki którym mógł przedstawić własną wersję wydarzeń. Jednak ostatecznie udowodniono, że wizerunek króla z ,,Llibre dels fets” nie był całkowicie przekłamany, a jedynie poprawiony.

In 1213, Peter I the Catholic died defending his Occitan vassals and allies against Simon de Montfort’s crusade. He ruled over the Crown of Aragon, which was the fruit of the union of the Kingdom of Aragon and the County of Barcelona, established in 1137. After Peter I's death, the throne passed to his only legitimate successor, James I. At that time, he was only five years old, yet he managed to remain in power until his death in 1276. The early years of the young king's reign were marked by internal conflicts and rebellions, and peace was only brought about by a peace treaty with the malcontents in 1227. After these difficult years of maturing into independent rule, James I was finally able to extend his ambitions beyond the borders of his own realm. His great successes in the field of the Reconquista, particularly in Majorca (1229) and Valencia (1233-1245), earned him the nickname “the Conqueror”. However, success in conquests did not guarantee peace - rebellions continued until the monarch's death. During these long years of his reign, James I decided to create a chronicle of his own history, which eventually became known as the "Llibre dels fets". It is an autobiography that was dictated by James I and then written down in Old Catalan. Several goals lay behind the creation of this work - the Conqueror wanted to strengthen his position and pass on essential knowledge about ruling to future generations. Simultaneously, the "Llibre dels fets" contains detailed descriptions of conflicts, providing a first-person perspective on medieval warfare. It presents most of the key events from the author's life, mostly political, but also private. The scope of information, combined with the first-person narrative and personal reflections of James I, resulted in a unique chronicle that also serves as a subjective account of nearly the entire life of a medieval monarch. Therefore, in the "Llibre dels fets," one can find elements used to create an image of the ruler, which were deliberately dictated by the author to solidify his own myth. This self-creation of the monarch's image was the subject of this study. The issue was examined by comparing the contents of the "Llibre dels fets" with modern studies. This method allowed to identify the strategies employed by James I to strengthen his image as a ruler. Furthermore, it led to discovery of various omissions and manipulations through which he created his own version of events. Ultimately, however, it was proven that the image of the king in the "Llibre dels fets" was not entirely falsified, but rather improved.