The fairy tale aspects of Alexander Pushkin's literature

W niezwykle bogatym i różnorodnym dorobku poetyckim Aleksandra Puszkina znaczące miejsce zаjmuje nurt folklorystyczny. Puszkin był pierwszym pisarzem rosyjskim, który w pełni docenił, jak wielkie znaczenie w procesie kształtowania się nowożytnej literatury narodowej ma sięgnięcie do bogatych źródeł rodzimej twórczości ludowej. Wpływy folkloru widoczne są w poemacie "Rusłan i Ludmiła" i w poematach południowych, w poemacie dygresyjnym "Eugeniusz Oniegin" i balladach Puszkina. Wydaje się jednak, że najpełniej bogactwo folkloru zostało przez poetę wykorzystane w jego bajkach, poetycko przetwarzających wątki twórczości ludowej rosyjskiej i zachodnioeuropejskiej. Celem niniejszej pracy jest analiza motywów baśniowych w twórczości Aleksandra Puszkina. Pierwszy rozdział pracy ukazuje związki Puszkina z folklorem. Ważne znaczenie w twórczości Puszkina miało zainteresowanie twórczością ludową, które już w dzieciństwie rozbudziła w nim niania Arina Rodionowna. Poglądy poety na temat ludowości i bajki kształtowały się na przestrzeni wielu lat, począwszy od czasów licealnych. Etap bajkowej twórczości Puszkina poprzedzał napisany w 1820 roku poemat "Rusłan i Ludmiła". Poemat stanowił zarazem syntezę dotychczasowej twórczości poety, zamykając pewien rozdział w jego dorobku twórczym. Ważnym czynnikiem, wpływającym na wzrost zainteresowań poety folklorem było zesłanie na południe Rosji, gdzie Puszkin poznał bogactwo pieśni ludowej. Znalazło to odzwierciedlenie w twórczości poety okresu południowego (poematy "Jeniec kaukaski", "Cyganie", "Bracia rozbójnicy", niedokończony poemat historyczny "Wadim"). Wraz z ewolucją wpływów folkloru w twórczości poety, zmieniało się także pojmowanie przez Puszkina ludowości. Kluczowe znaczenie w pracy Puszkina nad folklorem miał czas spędzony na zesłaniu w Michajłowskoje, gdzie poeta kontynuował zapisywanie pieśni i bajek ludowych. Poeta wprowadzał elementy pieśni ludowych do swoich utworów (tragedia romantyczna "Borys Godunow", poemat "Połtawa"). W Michajłowskoje Puszkin kontynuował także pracę nad poematem "Eugeniusz Oniegin". Zainteresowanie Puszkina folklorem najpełniejszy wyraz znalazło jednak w cyklu bajek, napisanych już po powrocie z zesłania, opartych w dużej mierze na zapisie baśni opowiadanych mu przez nianię. W rozdziale drugim dokonano charakterystyki rosyjskich bajek ludowych. Rozdział zawiera także zestawienie klasyfikacji odmian gatunkowych bajek, zaproponowanych przez badaczy. W dalszej części rozdziału autorka charakteryzuje główne kategorie bajki ludowej: bajki magicznej, bajki o zwierzętach oraz bajki obyczajowej. W rozdziale trzecim zawarta została analiza sześciu bajek Puszkina napisanych w latach 1830 – 1834: "Bajka o popie i jego parobku Jołopie", "Bajka o carze Sałtanie, o jego synu, sławnym i potężnym bohaterze, księciu Gwidonie Sałtanowiczu i o pięknej księżniczce Łabędzicy", "Bajka o niedźwiedzicy", "Bajka o złotym koguciku", "Bajka o rybaku i rybce" oraz "Bajka o śpiącej królewnie i siedmiu junakach". Rozdział został podzielony na dwie części. Przedmiotem badań w pierwszej części są baśnie oparte na rosyjskich baśniach ludowych. W drugiej części rozdziału zostały porównane dwie bajki Puszkina: "Bajka o rybaku i rybce" oraz "Bajka o śpiącej królewnie i siedmiu junakach" z bajkami braci Grimm "O rybaku i jego żonie" oraz "Śnieżka". Wszystkie bajki zostały zanalizowane pod kątem występowania elementów typowych dla bajek ludowych.

Folklore had a great influence on Alexander Pushkin’s literature. Pushkin was the first Russian poet who appreciated the meaning of the oral literature in the process of creating modern national literature. Influence of folklore is visible in the poem “Ruslan and Ludmila”, in ‘Southern poems’, verse novel “Eugene Onegin” and ballads. The greatest results of the poet’s work on folklore are fairy tales, in which he poetically included the aspects of Russian folk and western European literature. The main aim of the work is the study of fairy tale aspects of Alexander Pushkin’s literature. The first chapter concerns the influence of folklore on Pushkin’s life and works. The poet’s interest to folk literature started in childhood, when his nanny – Arina Rodionovna was telling him stories. The poet’s views on folklore evaluated starting from lyceum. In 1820 poet published the poem – “Ruslan and Ludmila”, which opened a new page in Pushkin’s writings. In the same year the government send him into exile to the south region of the country. He went to the Caucasus, where he got to know regional folk songs. Pushkin included some elements of the Caucasian oral literature in his works: “The prisoner of the Caucasus”, “The Gypsies”, “The Robber Brothers”, unfinished historic poem “Vadim”. In 1824 he was transferred to Mikhailovskoe - his mother’s estate. The time spent in the village was of great importance on Pushkin’s work on folklore. In Mikhailovskoe poet also continued to write down folk songs and fairy tales. In his works (drama “Boris Godunov”, poem “Poltava”) poet included the elements of folk songs. Pushkin also continued work on his verse novel “Eugene Onegin”. Nevertheless, the fairy tales written after return from exile, were the greatest result of Pushkin’s studies on folklore. They were based mainly on fairy tales, he had heard from his nanny. The second chapter of the work includes characteristics of Russian fairy tale. In this part of the work were given several definitions and classifications of fairy tale genres, defined by folklorists. Moreover, the chapter includes characteristic of three main types of fairy tale: magical fairy tale, fairy tale about animals and moral fairy tale. The third chapter deals with detailed analysis of Pushkin’s six fairy tales, written between 1830-1834: “The Tale of the Priest and his Workman Balda”, “The Tale of Tsar Saltan”, “The Tale of the Female Bear”, “The Tale of the Golden Cockerel”, “The Fisherman and the Goldfish”, “The Tale of the Dead Princess”. This chapter was divided into two parts. The first part is an analysis of Pushkin’s fairy tales based on Russian fairy tales. The second part is a comparison of two poet’s fairy tales: “The Fisherman and the Goldfish”, “The Tale of the Dead Princess” with fairy tales written by the Grimm brothers: “Fisherman and his wife” and “Snow White”. All studies were based on presence of folk fairy tale aspects in Pushkin’s fairy tales.