What represented the temple of the Charites? : reciprocity, gratitude and justice in the Aristotelian ethics

Redaktor podpisana na pub. Maria Cieśla-Korytowska

W jednym z rozdziałów V księgi "Etyki nikomachejskiej", poświęconym pojęciu wzajemnej odpłaty (to antipeponthos), Arystoteles stwierdza, że odwzajemnianie się (przede wszystkim za otrzymane przysługi, ale może także za doznane krzywdy) jest warunkiem utrzymywania się wspólnoty państwowej. W związku z tym pisze: "Dlatego wznosi się świątynię Charyt w miejscu bardzo uczęszczanym, aby napominała do odpłaty, gdyż to jest istotą wdzięczności (charis): bo kto wyświadczył nam przysługę, temu powinniśmy odwdzięczyć się jakąś przysługą i wyświadczyć mu inną, z własnego impulsu" (1133a2-5). Grecka nazwa charis, której zawdzięczają swoje imię boginie Charyty, może oznaczać zarówno przysługę, jak wdzięczność. Przytoczone zdanie Arystotelesa pojawia się jednak w jego księdze na temat sprawiedliwości, którą jako podstawę szczególnych obowiązków społecznych zazwyczaj odróżnia się od wdzięczności. Nasuwa się zatem pytanie, w jakim stosunku pozostają u Arystotelesa trzy przewijające się tutaj zalety lub cnoty : wzajemność, wdzięczność i sprawiedliwość. Innymi słowy, na czym miał polegać ów obowiązek "odpłaty" (antapodosis), o którym starano się przypominać, wznosząc świątynię Charyt w miejscu bardzo uczęszczanym?