Brytyjskie programy inwigilacji elektronicznej a ochrona praw obywateli UE po Brexicie

Stosowanie rozbudowanych środków inwigilacji elektronicznej jest coraz częściej wskazywane jako jedno z głównych zagrożeń dla ochrony prywatności w cyberprzestrzeni, a w konsekwencji - dla budowy społeczeństwa opartego na informacji i wiedzy. Zagadnienie to jest często wiązane z poszukiwaniem równowagi pomiędzy ochroną praw jednostek (prawo do prywatności) a bezpieczeństwem publicznym (ochrona przed najpoważniejszymi przestępstwami) i kojarzone z działaniami realizowanymi przez amerykańskie służby wywiadowcze. Rozbudowane programy inwigilacyjne są jednak również prowadzone przez niektóre państwa członkowskie UE. Działania te budzą uzasadnione wątpliwości co do ich zgodności z prawem Unii, a także z obowiązkami wynikającymi z EKPC. Szczególne znaczenie mają programy inwigilacji elektronicznej prowadzone przez brytyjskie służby wywiadowcze (zwłaszcza GCHQ). Działania te nie tylko opierają się na hurtowym gromadzeniu danych elektronicznych, ale także na ich przekazywaniu do służb specjalnych państw trzecich. Problem szeroko zakrojonych działań inwigilacyjnych prowadzonych przez władze brytyjskie pozostał nierozwiązany na poziomie prawa UE. Również orzecznictwo ETPC, w którym wskazano na brak proporcjonalności tego typu programów, nie przyczyniło się do zmiany brytyjskiej praktyki. Wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej i oparcie przyszłych stosunków na wydawanej przez KE decyzji o adekwatności zabezpieczeń otwiera nowe pole dla rozwiązania tego problemu. W artykule omówiono możliwy wpływ Brexitu na ramy prawne brytyjskich programów inwigilacji elektronicznej oraz przedstawiono nowe środki wpływu, które będą dostępne dla europejskich partnerów w celu ograniczenia masowych działań inwigilacyjnych prowadzonych przez władze brytyjskie.