The monarchical principle and sovereignty in the German and Austrian constitutionalism of the 19th century

Streszcz. ang. s. 69. Bibliogr. s. 87-89

Zasada monarchiczna była nie do pogodzenia ani za trójpodziałem władz, ani suwerennością narodu jako źródłem władzy publicznej. Istotą zasady monarchicznej był bowiem monizm władzy. Pełnia władzy spoczywała w rękach monarchy. Analiza poglądów ważnych przedstawicieli niemieckiej doktryny prawa państwowego potwierdza, że ten model monarchii konstytucyjnej był przez nich aprobowany. Stanowisko takie zajmowali zarówno prawnicy o liberalnym, jak i konserwatywnym światopoglądzie. Starali się oni uzasadnić zasadę monarchiczną albo przez zmianę znaczenia pojęcia suwerenności narodu (J.Ch. Aretin, C.Rotteck, R.v.Mohl), albo przez uznanie monarchy za dzierżyciela suwerennej władzy państwowej i jedynego ustawodawcę (F.Stahl, P.Laband, G Jellinek, F.Tezner). Pojęcie suwerenności narodu, jak i zasada demokracji zostały usunięte z akademickiego dyskursu w Niemczech w XIX. Główną kwestią była wówczas idea państwa prawa. Idea państwa prawa nie znalazła się w konflikcie z autokratycznym i niedemokratycznym systemem władzy w II Rzeszy niemieckiej i monarchii austriackiej. Konstrukcja państwa prawa w niemieckiej myśli prawnoustrojowej odegrała rolę aparatu tlenowego dla podtrzymania zasady monarchicznej w czasie, w którym ustrój Francji i Anglii ewoluował w kierunku rządów parlamentarnych.

The monarchical principle was incompatible with either the separation of powers or the sovereignty of the nation as a source of public power. The essence of the monarchical principle was the monism of power. Full power was vested in the monarch. The opinions of prominent representatives of the German doctrine of state law confirm that they approved such a model of constitutional monarchy. This position was taken by both lawyers with a liberal and a conservative worldview. They tried to justify the monarchical principle either by changing the meaning of the concept of national sovereignty (J.Ch. Aretin, C.Rotteck, R.v.Mohl) or by recognizing the monarch as the holder of sovereign state power and the sole legislator (F.Stahl, P.Laband, G.Jellinek, F Tezner). The concept of national sovereignty and the principle of democracy were removed from the academic discourse in Germany in the 19th century. The idea of the rule of law (Rechtsstaat) was a main issue at that time. The idea Rechtsstaat didn’t come into conflict with the autocratic and undemocratic system of power in the Second German Reich and the Austrian monarchy. The construction Rechtsstaat in German and Austrian legal thought played the role of an oxygen apparatus for maintaining the monarchical principle at a time when the system of France and England was evolving towards parliamentary rule.