Interpretation of Caliban in the post-colonial readings of William Shakespeare’s The Tempest including differences in Polish translations

Pierwszym punktem pracy jest ukazanie głównych założeń teorii postkolonialnej, która pozwoliła na ponowną analizę Burzy Williama Szekspira i umiejscowienie w centrum interpretacji Kalibana. Głównym celem odczytania na nowo dramatu jest zanegowanie jako naturalnej dominacji Europejczyka nad tubylcem; stanu osiągniętego poprzez pozbawienie go ziemi, narzucenie języka oraz wskazanie pochodzenia i koloru skóry jako oznak niższości. Analiza postaci Kalibana zostaje poprzedzona historią jego bytności na wyspie oraz poznaniem przyczyn negatywnej relacji z Prosperem i Mirandą. Jednym z przyjętych kluczy jest ocena relacji Prospero-Kaliban w kontekście paradygmatu Hegla Pan-Niewolnik i próba ukazania jak istotne narzędzie w procesie kolonizacji stanowił język.Drugą cześć pracy stanowi analiza fragmentów polskich przekładów dramatu w oparciu o paradygmat postkolonialny i próba odpowiedzenia na pytanie, w jakim stopniu poddają się one tego rodzaju odczytaniu. Wybrane zostały przekłady dokonane przez Leona Urlycha, Władysława Tarnawskiego, Stanisława Barańczaka oraz Piotra Kamińskiego. Tak dobór tekstów pozwolił na ukazanie zależności pomiędzy datą powstania tłumaczeń, a sposobem przedstawiania postaci. Prezentowane fragmenty dramatu ukazały, iż relacje pomiędzy Kalibanem a Prosperem są znacznie bardziej złożone niż wskazywałaby na to binarna opozycja dobry/mądry pan – zły/głupi sługa. Wyróżniającym się przekładem jest praca Piotra Kamińskiego. Tłumacz, poprzez odpowiedni dobór słownictwa sprawił, iż sylwetki bohaterów, wydają się mniej jednoznaczne moralnie, potwierdzając tym samym, iż dzieło rzeczywiście posiada potencjał pozwalający na interpretacje w duchu postkolonialnym.

The first point of the thesis is to present main assumptions of the post-colonial theory which allowed to reanalyse William Shakespeare's The Tempest and put Caliban in the centre of interpretation. The main objective of the drama’s new reading was denial of a natural dominance of Europeans over the local inhabitant, his condition caused by depriving him of the land, imposition of language and indication of origin and skin colour as signs of inferiority. Analysis of Caliban’s character was preceded by a history of his stay on the island, along with reasons for his negative reports with Prospero and Miranda. One of the interpretation’s keys is to present Prosepero-Caliban relationship in the context of the Hegelian master-slave paradigm, as well as to show how important the language was as a tool in the process of colonization. The second part of the thesis focuses on analysis of fragments of Polish drama’s translations based on the post-colonial paradigm. It is also an attempt to answer how much these translations can be read according to the paradigm mentioned above. Chosen translations were written by Leon Urlych, Wladyslaw Tarnawski, Stanislaw Bara�czak and Piotr Kaminski. Such texts selection helped to show relations between drama translation’s date and the way its’ characters were presented. Analysed drama’s excerpts revealed that Prospero-Caliban relationship is much more complex that it may appear from a simple binary opposition ‘good / wise master - bad / stupid servant’. The work of Piotr Kaminski is the most remarkable one and worth mentioned. Thanks to his use of original, appropriate words, characters seem to be less morally unequivocal, confirming that this drama can be really interpreted in the post-colonial spirit.