The history of Staniątki during Partitions of Poland

Niniejsza praca ma na celu przebadanie historii Staniątek w okresie zaborów, w latach 1772-1918. W tym celu analizie poddane zostały wszystkie podmioty, które funkcjonowały w tej miejscowości w omawianym okresie: ludność wiejska oraz Klasztor Sióstr Benedyktynek w Staniątkach. Czasy zaborów to moment znacznych zmian funkcjonowania klasztoru oraz miejscowości. Wraz z nadejściem rządów Habsburgów konieczne było przystosowanie się do centralistycznych rządów administracji. Do tego dochodzi kryzys gospodarczy, w postaci utraty majątków po stronie Polski. Koniec XVIII w. to czas zmagania się klasztoru z ryzykiem kasaty, spowodowanej działalnością reformatorską Józefa II. Zabiegi, których celem było niedopuszczenie do tej decyzji przyniosły sukces. Początek XIX w. to problem wojen napoleońskich i zniszczeń, jakie wywołały w Staniątkach. Dzięki działalności ówczesnej matki ksieni, Mechtyldy Duwall, możliwe było zażegnanie kryzysu i rozwinięcie gospodarcze klasztoru. Rozwój konwentu zostaje zatrzymany w 1846 r., kiedy dochodzi do rabacji galicyjskiej. W wyniku rozbojów chłopskich oraz problemu uwłaszczenia, które rozpoczęło się dwa lata później, benedyktynki ponownie walczyły o przetrwanie. Przy umiejętnym zarządzaniu, siostrom udaje się wyjść z kryzysu i od końca lat 60. XIX następuje stopniowy rozwój klasztoru. Szczyt przypada na lata 80. XIX w. do wybuchu I wojny światowej. W tym czasie dokonywane są liczne inwestycje związane z rozwojem majątków klasztornych jak i samej zabudowy konwentu. Siostry dbają też o poprawienie relacji z ludnością Staniątek, co przynosi pozytywne efekty. Następuje też coraz jawniejsza manifestacja polskiego patriotyzmu, która szczególnie widoczna jest w 1910 r., podczas uroczystości związanych z bitwą pod Grunwaldem. I wojna światowa przekreśla okres dobrobytu w Staniątkach. Początkowy zamęt udaje się opanować dzięki działalności ówczesnej ksieni, matki Szczerbianki, która rozwiązuje większość problemów związanych z wojną - zakłada szpital polowy w klasztorze i udziela pomocy żołnierzom. Mimo to, dochodzi do wkroczenia Rosjan do Staniątek, którzy rabują każdy możliwy dobytek. Klasztor znajduje się też w zasięgu ostrzału wrogich armii podczas bitwy pod Limanową, co powoduje śmierć kilku osób, a także znaczne zniszczenia w Staniątkach i klasztorze. Jednak dzięki sprawnym działaniom ksieni, wkrótce po wojnie, w odrodzonej Polsce udaje się doprowadzić do odbudowy klasztoru.

This work was written to examine history of Staniątki during Partitions of Poland in 1772-1918. To fulfill this objective, it was necessary to analise all elements which were creating Staniątki in this time: village and The Benedictines Monastery. Times of Partitions were crucial moment of change, how Monastery and village were functioning in the last decades of XVIIIth century. When Habsburg dynasty started their rules under Staniątki, it was neccessary to adjust to new centralistic government. In this time Staniątki sufferef from economic crisis, which was caused by loss of property on the side of Poland. End of the XVIIIth century was also crisis of Monastery in Staniątki existance itself, beacuse of reform activity of Joseph II. Steps, which were taken to prevent from dissolution of Staniątki's Monastery were a succes. Early years of XIXth century caused a problem of The Napoleonic Wars and devastations, which were made by both - Austrian and Russian armies. Thanks to new abbes of the Monastery in Staniątki, Mechtylda Duwall, it was possible to prevent crisis and to develop of economy in Staniątki. Development was stopped in 1846 when Galician Slaughter has place. Beacuse of violition made by local peasants and the problem of affranchisement, which was started two years later, Benedictines again struggled to survive. Thanks to good management, Staniątki were able again to prevent a crisis and from the and of 60's of XIXth century, monatery and village itself starts again to develop. Peak of the development is placed from 80's of XIXth century to start of I Word War. Nuns starts also to manifest their connections with Polish traditions. I World War ends times o development in Staniątki. Thanks to next abbess Szczerbianka, monastery is able to prevent most of problems, caused by warfere. In Staniątki nuns opened a field hospital and also were helping soldiers, which were retutning from the battlefield. This didnt prevent Monastery and village from devastation, which was caused by Russian army and they robberies. Also, during battle of Limanowa, Staniątki find themselfes within the battle. Thanks to activities of abbes, soon after the war, in the reborned Poland, Monastery is again rebuilded.