INTERNATIONAL COOPERATION IN CRIMINAL MATTERS. EXTRADITION AND EUROPEAN ARREST WARRANT

This test was concerned with the theme of international cooperation in criminal matters, especially the extradition and european arrest warrant. It is a presentation of its development, starting from ancient times when it was a simple transfer of people who commit a crime, through its evolution, to becoming the extrdition and relatively new way of cooperation – european arrest warrant. At the beginning the system of extradition is expanated, with its shape and origin, and all of the principles and barriers, based also on human rights. Then, to show the huge development of extradiotion, I focused on some treaties between Poland and countries from non-european legal culture.In the second part chosen treaties and agreements are prezented to emphasize great changes in european cooperation in criminal matters, which lead to introduction of european arrest warrant. This documents were a responce for uneffectiveness, increasing formalism, long time taking and huge cost consuming procedures of extradition. European Union members saw the need of common reforms, which may be possible in base of similar legal culture and development level.European arrest warrant is almost like an extradition with its principles and barriers, but the political and administrative phases of decision-making which had characterised the previous system of extradition was removed, and the process was converted into a system run entirely by the judiciary.Similarity was the cause of dispute, but in my opinion the most important thing in this comparison is effectiveness of both instruments. The european arrest warrant definitely increased the speed and ease of extradition throughout EUcountries, what is confirmed in raports of Council of the European Union.

Niniejsza praca pomyślana została jako opracowanie dotyczące współpracy międzynarodowej w sprawach karnych, a dokładniej instytucji, jakimi są ekstradycja i europejski nakaz aresztowania. Przedstawiony został ich rozwój, poczynając od kształtowania się praw dotyczących wydawania przestępców w czasach zamierzchłych, poprzez ich ciągłą ewolucję, co doprowadziło w końcu do wyłonienia się ekstradycji i podobnego instrumentu, jakim jest europejski nakaz aresztowania. Na samym początku wyjaśniona zostaje definicja słowa ekstradycja i jego pochodzenie oraz kształt tej instytucji, następnie zbiór praw decydujących o wydaniu bądź jego odmowie, nazywanych zasadami ekstradycyjnymi. Z tą kwestią ściśle łączy się pojęcie obligatoryjnych i fakultatywnych przeszkód ekstradycyjnych, a także tych uzasadnionych ochroną praw człowieka. Względami humanitarnymi uzasadniona być może zarówno odmowa wydania, jak i wniosek o wydanie. W dalszej części pracy omówione zostają wybrane umowy ekstradycyjne między Polską a krajami spoza kręgu europejskiego, by wskazać istotne zmiany w regulacjach powstałe na przestrzeni dziesięcioleci, a także różnice pomiędzy poszczególnymi przepisami zależne od kręgu kulturowego współsygnatariuszy. W drugim rozdziale dokonana zostaje analiza umów i traktatów międzynarodowych, które doprowadziły do ewolucji systemu ekstradycyjnego, a w konsekwencji do powstania nowej instytucji, jaką jest europejski nakaz aresztowania obowiązujący kraje Unii Europejskiej. Ze względu na ograniczony rozmiar pracy, obejmuje ona jedynie zbiór najbardziej znaczących umów powstałych na kontynencie europejskim, pod auspicjami Rady Europy i Unii Europejskiej. Ostatni rozdział poświęcony jest europejskiemu nakazowi aresztowania, który powstał jako reakcja na kryzys systemu ekstradycyjnego, powodowany stale rozwijającymi się ograniczeniami w przekazywaniu osób ściganych, wzrastającym formalizmem, przewlekłością spraw, wysokimi kosztami, itd. Podstawą każdego z tych problemów był brak zaufania do wymiaru sprawiedliwości drugiego państwa. Postanowiono więc zmodernizować i uprościć procedury w kręgu państw o tej samej kulturze prawnej i zbliżonym poziomie rozwoju, którymi były kraje członkowskie Unii Europejskiej. W rozdziale tym przedstawiono ów rozwój prawodawstwa i praktyki w obszarze, jakim jest współpraca w sprawach karnych w przestrzeni wolności, sprawiedliwości i bezpieczeństwa Unii Europejskiej, w zakresie wykorzystania nowego, czasem kontrowersyjnego instrumentu tej współpracy. Podobnie jak ekstradycja zawiera w swoich uregulowaniach prawnych katalog przesłanek, które względnie lub bezwzględnie eliminują możliwość jego zastosowania. Kwestią sporną dotyczącą europejskiego nakazu aresztowania jest właśnie podobieństwo do ekstradycji. Postaram się przybliżyć i wyjaśnić istotę problemu, ale sądzę, że ważniejszym zagadnieniem w tej kwestii jest pytanie czy nowa instytucja, jaką jest europejski nakaz aresztowania wpłynęła na zwiększenie skuteczności w procesie wydawania osób ściganych. Powołując się na wyniki raportów Rady Unii Europejskiej, można z całą stanowczością odpowiedzieć na to pytanie pozytywnie. Pomijając problem podobieństwa obu instytucji, można stwierdzić, iż w ramach Unii Europejskiej europejski nakaz aresztowania jest efektywniejszym narzędziem międzynarodowej współpracy w sprawach karnych.