Law, ethics and public awareness in transplantation. Face transplant.

Tematem niniejszej pracy są kontrowersyjne aspekty przeszczepiania narządów, a w szczególności specyficznego zabiegu, jakim jest przeszczep twarzy ludzkiej. Skupiono się na zagadnieniach etycznych i prawnych towarzyszących tej problematyce. Celem pracy jest analiza podstawowych regulacji dotyczących podjętego tematu, aktów prawnych stanowiących podstawę prawną dla działań związanych z transplantacją oraz skonfrontowanie ich z problemami, jakie budzi w społeczeństwie oraz środowisku medycznym ten rodzaj działań medycznych. W kontekście podjętego w pracy tematu interesujące jest to, czy transplantologia z powodu kontrowersyjnych aspektów tej dziedziny zostanie w przyszłości ograniczona do bardzo wąskiego zakresu działań, a przyszłością medycyny będzie w tym obszarze np. już nie tak bardzo futurystyczna „hodowla” ludzkich tkanek i organów poza ciałem człowieka. Ze względu na ograniczony zakres pracy wątek ten jednak nie mógł być szeroko rozwinięty.Omawiana dziedzina medyczna wymaga akceptacji społecznej i dlatego podejmowanie prób wyjaśnienia różnych jej aspektów, starania w kierunku kształtowania przejrzystych procedur oraz postawy szacunku profesjonalistów dla autonomicznych decyzji w tym zakresie są niezbędne. Jednym z powodów, dla których temat został podjęty była chęć przyjrzenia się postawom Polaków wobec przeszczepów i w tym świetle odpowiedzi na pytanie o szanse rozwoju tej dziedziny. Praca ma charakter opisowy, podjęto próbę zilustrowania sytuacji w kontekście stanu prawnego. Wyboru materiału do analizy dokonano w oparciu o opracowany słownik pojęć kluczowych, który zawierał zwroty, terminy i frazy związane z tematem i według którego dokonano selekcji literatury oraz przedmiotowych regulacji. W pracy korzystano z licznych pozycji książkowych, a także publikacji dotyczących omawianego problemu w celu identyfikacji stanowisk i opinii etyków, profesjonalistów i prawników. Wykorzystane zostały także inne źródła informacji, między innymi strony internetowe wielu instytucji, takich jak: Poltransplant, Polska Unia Medycyny Transplantacyjnej, Sejm RP, Ministerstwo Zdrowia, Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) oraz dostępne na nich dokumenty.W pierwszym rozdziale pracy przybliżono pojęcie transplantacji definiowane zarówno w literaturze medycznej, jak i w opracowaniach z innych dziedzin. Przedstawiono typologię przeszczepów ze względu na różne kryteria podziału oraz krótki rys historyczny rozwoju tej metody leczenia na świecie oraz w Polsce. Przytoczono również dostępne dane statystyczne dotyczące sytuacji Polski w porównaniu z innymi krajami europejskimi.W kolejnym rozdziale przedstawiono analizę krajowych i wspólnotowych aktów prawnych regulujących przeszczepianie komórek tkanek i narządów ludzkich. W świetle polskiej ustawy zwrócono szczególną uwagę na przepisy transplantacji ex vivo oraz ex mortuo. Przywołano w tym kontekście najważniejsze argumenty i zarzuty stawiane wobec obecnej ustawy.Trzeci rozdział stanowi opis rozważań etycznych dotyczących różnych aspektów transplantacji, nakreślone zostały główne problemy o podłożu moralnym, mentalnym i obyczajowym związane z tym zagadnieniem, wpływające na postawy nacechowane obawami ludzi przed ukrytym handlem narządami, eutanazją dawcy oraz nieodpowiednim postępowaniem ze zwłokami ludzkimi. Przedstawiono również stanowisko Kościoła katolickiego w tej kwestii. Rozdział ten zawiera również zagadnienie nowatorskiego zabiegu przeszczepu twarzy. Opisana została droga lekarzy transplantologów od pierwszych prób aż do przeprowadzonych ostatnio udanych zabiegów przeszczepu twarzy. Rozdział czwarty stanowi w pewnym stopniu kontynuację podjętych w poprzednim rozdziale wątków: poświęcony został analizie postaw społeczeństwa polskiego wobec transplantacji i świadomości uwarunkowań prawnych tego zagadnienia. Przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych przez Centrum Badania Opinii Społecznej, Ipsos i Eurobarometr.

The main problem analyzed hereby are the controversial aspects of human organs transplantation with the particular focus on the specific procedure: the human face transplant. The main areas of concern are ethical and legal issues in this sphere. The goal of this study was the analysis of the basic regulations regarding the subject and confrontation with the professional and social attitudes towards them. The research touches also the question whether transplantation is the real future of medicine.The work is of a descriptive nature. The material for analysis selection was based on a glossary prepared, including: the key concepts, terms and phrases related to the topic. The selection was made also accordingly to the literature and regulation on the subject. The study was based on a number of books and publications on the problem to identify the positions and opinions of ethicists, professionals and lawyers. The other sources of information, including websites of various institutions such as: Poltransplant, Polish Union of Transplantation Medicine, the Polish Parliament, the Ministry of Health, Center for Public Opinion Research and available on the documents were used as well. The first chapter of the describes the concept of transplantation, presents a typology of transplants due to the different criteria and brief evolution and development history of this method of treatment in the world and in Poland. It refers to available statistics on the Polish situation in comparison with other European countries, while the next chapter presents an analysis of national and community legislation governing tissue and cell transplantation of human organs.The third chapter describes the ethical approaches and considerations relating to various aspects of transplantation and presents the Catholic Church's position towards the issue. Hereby a contemporarily “hot” issue of face transplant surgery was also presented with the focus on the controversies attached to the problem. The fourth chapter is devoted to the analysis of the Polish society attitudes concerning transplantation procedures, rules and other aspects as well as the question of the legal requirements awareness.