Operina by Ludovico Vicentino for the study of writing in cursive chancery hand

Reprint, przekład i opracowanie naukowe pierwszego podręcznika kursywy kancelaryjnej, zwanej "(littera) cancellaresca", "cancelleresca italica" bądź kursywą renesansową, który ukazuje się 500 lat po wydaniu oryginału. Tekst równolegle w języku włoskim i w przekładzie polskim. Oryginał na stronie: https://archive.org/details/laoperinadiludou00arri/page/n3/mode/2up data

Jest to pierwsze polskie wydanie – reprint, przekład oraz opracowanie naukowe – Operiny Ludovica degli Arrighi, zwanego Vicentino, które ukazuje się 500 lat po wydaniu tego pierwszego podręcznika kursywy kancelaryjnej, zwanej (littera) cancellaresca, cancelleresca italica bądź kursywą renesansową. Choć jego autor – kopista w kancelarii papieskiej, pisarz brewe apostolskich (scriptor!), jak sam przedstawia nam się w traktaciku, dumny przedstawiciel i uczestnik kultury wysokiej, wydawca i kodyfikator kursywy XVI-wiecznej – pierwsze słowa swego traktaciku kreślił "do wielce łaskawego Czytelnika" jeszcze w 1522 roku, to editio princeps podręcznika wydanego w technice drzeworytniczej, nie opuściła prasy drukarskiej wcześniej niż w 1524 roku. Wraz z Operiną Arrighi dokonuje kodyfikacji renesansowej kursywy kancelaryjnej: jego cancelleresca, którą przełożył na znaki typograficzne równie eleganckie, co ich wersja kaligrafowana, w krótkim czasie miała zastąpić kursywę zaprojektowaną przez słynnego rytownika Francesca Griffa dla Manucjusza w 1499 roku i stać się czcionką stosowaną powszechnie w druku zbiorów sentencji i edycjach autorów klasycznych w XVI wieku, nie tylko we Włoszech. Świadomość nowości (Arrighi zaznacza w Operinie, że traktat powstał "per inventione di Ludovico Vicentino", z pomysłu Ludovica Vicentina), a zarazem dydaktyczny charakter i chęć dotarcia do szerokiego odbiorcy przekładają się na wybór języka włoskiego w warstwie objaśnieniowej, ale sam traktat zachowuje hybrydową formę językową: zwłaszcza w części, zatytułowanej "Exempli per firmar la mano", „Przykłady do ćwiczenia pewności ręki”, łacina przenika przytaczane przykłady, które nie mają jedynie wartości dydaktycznej, ale stanowią także świadectwo połączenia tradycji literackiej starożytnej i humanistycznej w jedno intelektualne podłoże kulturowe, współdzielone bardziej przez czytelników przynależnych do kultury wysokiej aniżeli przez szerokie grono odbiorców, do którego chciał dotrzeć Arrighi. Nie przeszkodziło mu to jednak w osiągnięciu sukcesu wydawniczego, o którym świadczą liczne edycje jego traktatu w XVI wieku. Tę hybrydowość językową postarano się ocalić w niniejszej edycji, zachowując w treści przekładu łacińskie cytaty, których znaczenie i pochodzenie objaśniono w przypisach.

This is the first Polish edition - a reprint, translation and scholarly study - of Operina by Ludovico degli Arrighi, called Vicentino, which comes 500 years after the publication of that first manual of chancellery italics, known as (littera) cancellaresca, cancelleresca italica or Renaissance italics. Although its author - copyist at the papal chancellery, scribe of the apostolic breve (scriptor!), as he introduces himself in the treatise, proud representative and participant of high culture, publisher and codifier of 16th century cursive - wrote the first words of his treatise ‘to the most gracious reader’ as early as 1522, the editio princeps of the manual, published in woodcut, did not leave the printing press before 1524. With Operina, Arrighi is codifying Renaissance chancellery italics: his cancelleresca, which he translated into typographic characters as elegant as their calligraphic version, was soon to replace the italic designed by the famous engraver Francesco Griffo for Manucius in 1499 and become the font commonly used in the printing of collections of sentences and editions of classical authors in the 16th century, not only in Italy. The awareness of novelty (Arrighi notes in the Operina that the treatise was written ‘per inventione di Ludovico Vicentino’, from the idea of Ludovico Vicentino) and at the same time the didactic nature and the desire to reach a wide audience translate into the choice of Italian in the explanatory layer, but the treatise itself retains a hybrid linguistic form: especially in the section entitled ‘Exempli per firmar la mano’, ‘Examples for exercising the confidence of the hand’, Latin permeates the examples cited, which are not only of didactic value, but also bear witness to the fusion of ancient and humanist literary traditions into a single intellectual cultural substrate, shared more by readers belonging to high culture than by the wide audience Arrighi wanted to reach. However, this did not prevent him from achieving publishing success, as evidenced by the numerous editions of his treatise in the 16th century. This linguistic hybridity has been attempted to be preserved in the present edition by retaining the Latin quotations in the body of the translation, the meaning and origin of which are explained in the footnotes.