THE OLDEST POLISH LEGENDS-THE MYTH OF THE BEGINNING IN OLD POLISH LITERATURE

Główny cel mojej pracy to próba odpowiedzi na pytanie o funkcje i znaczenie najdawniejszych legend w literaturze staropolskiej, a pośrednio również w życiu Polaków. Poddałam analizie podania zawarte w pierwszych kronikach narodowych oraz odwołania do wątków legendarnych w kilku wybranych przeze mnie tekstach pośredniowiecznych. Gall Anonim wprowadził do literatury legendę o Popielu i Piaście, Wincenty Kadłubek – legendę o Kraku i Wandzie, autor Kroniki wielkopolskiej – legendę o Lechu. Natomiast Jan Długosz połączył je w jednolitą opowieść o prapoczątkach Polski. Podania te złożyły się na mit początku państwa i narodu, jaki rozwinął się w literaturze staropolskiej. Najważniejsze postaci rodzimej mitologii to Popiel, Piast, Lech oraz Krak i Wanda. Na trwałe zapisały się one w pamięci narodu, mimo że historycy nie potwierdzają ich istnienia. Co więcej, powstało kilka rozbieżnych legend o pradziejach Polski. Nawet w obrębie jednej opowieści pojawiały się znaczące różnice. W swojej pracy zastanawiałam się, czemu służyły wprowadzane zmiany. Doszłam do wniosku, że dziejopisarze zazwyczaj podporządkowywali treść legend aktualnym celom politycznym i dydaktycznym. Chcieli wpływać na światopogląd i postawę Polaków oraz kształtować ich świadomość narodową. Próbowałam wykazać, w jaki sposób zmieniała się rola legend początku. W literaturze staropolskiej odwoływano się do opowieści o prapolskich władcach, ale jednocześnie nadawano im już nowe znaczenie. Funkcjonowały one jako motyw literacki. Ostatni rozdział miał na celu podsumowanie przeprowadzonych analiz. Wyjaśniłam, co rozumiem pod pojęciem mitologia polska i dlaczego użyłam takiego terminu. Wskazałam na znaczenie mitów początku dla świadomości narodowej Polaków. W moim przekonaniu to realne funkcje legend przesądziły o ich ponadczasowości.

The main purpose of my dissertation is the attempt to answer a question on functions and importance of the oldest legends in the Old Polish literature, and indirectly also in the life of Poles. I analysed the legends included in the first national chronicles and references to the legend plots in a few chosen post-medieval texts. Gall Anonim introduced to literature the legend on Popiel and Piast, Wincenty Kadłubek – legend on Krak and Wanda, author of Wielkopolska Chronicle – legend on Lech, and Jan Długosz collected them in a coherent story about the beginnings of Poland. These legends consisted a myth on the beginning of state and nation which was developed in the Old Polish literature. The most significant characters of the national mythology are Popiel, Piast, Lech as well as Krak and Wanda. They remain in memory of the nation despite of the fact that the historians do not confirm their existence. What is more, a few divergent legends on the pre-history of Poland were created. Even within one story there are considerable differences. In my thesis I wondered why such changes were introduced. I came to the conclusion that the historiographers usually adjusted the contents of legends to the current political and didactic purposes. They wanted to influence the worldview and attitude of Poles and form their national awareness. I tried to demonstrate in what way a role of legends of the beginning changed itself. In the Old Polish literature there were references to the stories on historical Polish rulers, but at the same time they were already given a new meaning. They functioned as a literary motive. The last chapter aimed at summarizing the conducted analyses. I explained how I understand the term of Polish mythology and why did I use such term. I indicated the meaning of myths of the beginning for the national awareness of Poles. In my opinion, the real functions of legends influenced their agelessness.