Odkrywanie roli żydowskich kobiet w ruchu Jakuba Franka

Celem niniejszej pracy jest zbadanie roli kobiet w ruchu mesjańskim Jakuba Franka, który rozwijał się w XVIII wieku na pograniczu Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Imperium Osmańskiego i monarchii Habsburgów. Punktem wyjścia jest hipoteza, że Frank, jako samozwańczy mesjasz i przywódca religijny, dążył do stworzenia inkluzywnej wspólnoty duchowej, w której kobiety mogły zajmować pozycję równą mężczyznom — co stanowiło wyraźny kontrast wobec tradycyjnego judaizmu rabinicznego i chrześcijaństwa.Analiza opiera się na przekazie zawartym na kartach Słów Pańskich — jedynego zachowanego źródła w całości przypisywanego samemu Jakubowi Frankowi — oraz Rozmaitych adnotacji, uważanych za kronikę frankistowską. Źródła te pozwalają ukazać nie tylko kreowany przez Franka obraz kobiet, lecz także ich rzeczywistą obecność i znaczenie w strukturach ruchu: od uczestnictwa w rytuałach przejścia, poprzez funkcje społeczne, po rolę, którą miały odegrać w mesjańskim planie.Praca ta ma na celu ukazanie, że frankizm stanowił unikatowy w historii judaizmu przykład wspólnoty o egalitarnych cechach, w której kobiecość nie była sprowadzona jedynie do sfery prywatnej, lecz stanowiła aktywny i twórczy element życia duchowego. Praca ukazuje frankizm jako alternatywny model duchowości żydowskiej i rzuca światło na możliwość istnienia heterodoksyjnych nurtów, w których kobiety odgrywały kluczową rolę.

The aim of this thesis is to examine the role of women in the messianic movement of Jacob Frank, which developed in the 18th century on the borderlands of the Polish–Lithuanian Commonwealth, the Ottoman Empire, and the Habsburg Monarchy. The starting point is the hypothesis that Frank, as a self-proclaimed messiah and religious leader, sought to create an inclusive spiritual community in which women could hold a status equal to that of men — a clear contrast to traditional rabbinic Judaism and Christianity.The analysis is based on The Words of the Lord — the only surviving source fully attributed to Jacob Frank himself — as well as the Various Annotations, regarded as a Frankist chronicle. These sources reveal not only the image of women constructed by Frank but also their actual presence and significance within the movement’s structures: from participation in rites of passage, through social functions, to the roles they were meant to play in the messianic plan.This study aims to demonstrate that Frankism represented a unique example in Jewish history of a community with egalitarian features, in which femininity was not confined solely to the private sphere but formed an active and creative element of spiritual life. The work presents Frankism as an alternative model of Jewish spirituality and sheds light on the possibility of heterodox currents in which women played a central role.