Gothic elements in orthodox architecture. Examples of Latin art adaptation in Moldova and Cyprus (XIV-XVI centuries)

Celem pracy jest przede wszystkim próba rozpoznania szerszych nurtów i zmian zachodzących w sakralnej architekturze późnośredniowiecznego i wczesno-nowożytnego Cypru oraz Mołdawii. W przypadku Mołdawii główna uwaga została poświęcona fundacjom Stefana Wielkiego (1457-1504) oraz jego syna Piotra Rareș'a (1527-1538, 1541-1546). Z kolei z architektury cerkiewnej Cypru wybrano przykłady powstałe od okresu rozkwitu i bumu budowlanego w Famaguście w epoce panowania dynastii Lusignanów aż do 1571 roku, kiedy ekspansja turecka ostatecznie położyła kres panowaniu łacińskiemu na wyspie. Omówienie występujących w tych czasach implikacji elementów gotyckich do architektury cerkiewnej, takich jak plan budowli, elementy konstrukcyjne – przypory oraz sklepienia, a także detal architektoniczny, z odniesieniem się do sytuacji historyczno-kulturowej, pomaga wskazać, dlaczego taka wymiana miała miejsce i jakie treści symboliczne przekazywała. Przedmiotem niniejszej pracy jest również porównanie, czym charakter translacji elementów łacińskich różnił się w obu przypadkach - Cypru i Mołdawii.

The aim of the study is primarily an attempt to identify broader trends and changes taking place in the sacred architecture of late-medieval and early-modern Cyprus and Moldova. In the case of Moldova, the main attention was paid to the foundations of Stefan the Great (1457-1504) and his son Peter Rareș (1527-1538, 1541-1546).In turn, from the church architecture of Cyprus, examples were selected from the time of prosperity and welfare in Famagusta during the Lusignan dynasty until 1571, when the Turkish expansion finally put an end to Latin rule on the island. The discussion of the implications of Gothic elements in Orthodox church architecture, such as the building plan, structural elements - buttresses and vaults, as well as architectural details, with reference to the historical and cultural context, helps to indicate why such an exchange took place and what symbolic content passed on. The subject of this work is also a comparison of how the nature of the translation of Latin elements differed in both cases - Cyprus and Moldova.