Studium porównawcze powieści F. Scotta Fitzgeralda ,,Wielki Gatsby” i jej adaptacji filmowych z 1974 i 2013 roku: kontekst społeczny jako kluczowy czynnik wpływający na przedstawienie motywu amerykańskiego snu

Głównym zagadnieniem tej pracy jest badanie porównawcze powieści F. Scotta Fitzgeralda zatytułowanej ,,Wielki Gatsby” i jej dwóch adaptacji filmowych: z 1974 roku, wyreżyserowanej przez Jacka Claytona i z 2013 roku, wyreżyserowanej przez Baza Luhrmanna. Celem pracy jest udowodnienie, że kontekst społeczny okresów, w których te adaptacje powstały wpłynął na przedstawienie motywu amerykańskiego snu. Kolejnych pięć rozdziałów omawia następujące kwestie: okoliczności towarzyszące powstaniu powieści, tzn. biografia autora, przyjęcie powieści przez krytyków, zarys lat dwudziestych i omówienie motywu amerykańskiego snu; charakterystyka teorii adaptacji; porównanie i analiza struktury powieści i dwóch adaptacji; porównanie elementów narracji, aktorstwa, aspektów wizualnych i ścieżki dźwiękowej; zarys późnych lat sześćdziesiątych i wczesnych lat siedemdziesiątych, oraz pierwszej dekady XXI-ego wieku i wnioski wyciągnięte z analizy. Praca ta wyjaśnia jaki jest efekt wpływu kontekstu społecznego tych dwóch okresów na przedstawienie motywu amerykańskiego snu. Badanie dowodzi, że krytyka zepsutego amerykańskiego snu, którą można dostrzec w powieści Fitzgeralda, została złagodzona w adaptacji z 1974 roku. Wersja ta pozostaje wierna fabule powieści, lecz skupia się na wątku miłosnym bohaterów. Natomiast wersja z 2013 roku uwydatnia krytykę społeczną Fitzgeralda. Ma to na celu ostrzeżenie społeczeństwa XXI-ego wieku. Reżyser użył krytyki społeczeństwa lat dwudziestych, która jest obecna w powieści i przedstawił ją w unowocześniony sposób, chcąc wpłynąć na widzów tak, aby zastanowili się nad skutkami bezwzględnego dążenia do bogactwa. Adaptacja z 2013 roku oddaje ducha powieści z większym sukcesem niż ta z 1974 roku.

This work’s main issue is a comparative study of F. Scott Fitzgerald’s novel The Great Gatsby and its two film adaptations – from 1974 and from 2013, directed by Jack Clayton and Baz Luhrmann respectively. It aims at proving that social contexts of the periods in which these two films were made influenced their representation of the American Dream. The five chapters discuss the following topics: the background of the novel The Great Gatsby, i.e. the author, the novel and its critical reception, and an overview of the Roaring Twenties and the concept of the American Dream; an overview of the theory of adaptation; analysis and comparison of the structure of the novel and the two adaptations; comparison of narrative elements, acting, visual aspects and soundtrack; an overview of the late 1960s and the early 1970s, and the first decade of the 21st century, and conclusions drawn from the analyses. This thesis explains the effect the two periods exerted over the adaptations of The Great Gatsby. The study proves that Fitzgerald’s criticism of the corrupted American Dream is attenuated in the 1974 adaptation. This version stays faithful to the novel’s plot, but focuses on a thread of the romantic story. The 2013 version is, on the other hand, an exaggeration of Fitzgerald’s criticism, which is to serve as a warning for the society of the 21st century. The director used the criticism of the Roaring Twenties’ society that one may find in the novel and presented it in a modernized way, thus trying to make his modern viewers reflect on themselves. The 2013 adaptation captures the spirit of the novel more successfully than the 1974 version.